ایران‌بوم

اما بعد چنین روایت کرده معلی بن خنیس که در روز نوروز نزد منبع حقایق و دقایق ، امام جعفر صادق علیه السلام رفتم فرمود : « آیا میدانی امروز چه روز است ؟» گفتم : «فدای تو شوم ، روزی است که عجمان تعظیم آن می نمایند و هدیه به یکدیگر می فرستند .» فرمود : « به خانه کعبه سوگند که باعث آن تعظیم امری قدیم است ، بیان می کنم آنرا برای تو تا بفهمی .» گفتم : « ای سید من ! دانستن این را دوست تر دارم از آن که دوستان مرده من زنده شوند و دشمنان من بمیرند .» پس فرمود : « ای معلی ! نوروز روزیست که خدای تعالی عهدنامه از ارواح بندگان خود گرفته که او را بندگی نمایند و دیگری را با او شریک نسازد و ایمان بیاورند به فرستاده ها و حجت او و ائمه معصومین صلوات الله علیهم اجمعین ، و اول روزیست که آفتاب طلوع کرده و بادی که درختان را بارور میسازد وزیده ، و خرمی زمین آفریده شده ، و روزیست که کشتی نوح بر زمین قرار گرفته ، و روزیست که خدای تعالی زنده گردانیده جماعتی راکه از بیم مرگ از شهر و دیار خود بیرون رفته بودند و چندین هزار کس بودند ، پس اولا حق تعالی حکم کرد که ایشان را بمیرند ، بعد از آن زنده گردانیده ، و روزیست که جبرئیل علیه السلام بر حضرت رسالت صلی الله علیه و آله نازل شد به وحی ، و روزیست که آن حضرت بت های کفار را شکست ، و همچنین حضرت ابراهیم علیه السلام در این روز بت های کفار را شکسته و روزیست که حضرت رسالت صلی الله علیه و آله امر فرمود یاران خود را با حضرت امیرالمومنین علیه السلام بیعت امارت نمایند و روزیست که آن حضرت امیرالمومنین علیه السلام را میان جنیان فرستاد که بیعت از ایشان بگیرد ، و روزیست که بار دوم اهل اسلام با امیرالمونین بیعت کردند ، و روزیست که آن حضرت در جنگ نهروان فتح کرد و به قتل رسانید ذوالثدیه را که سرکرده آن خوارج بود و روزیست که قائم آل محمد یعنی حضرت صاحب الامر علیه السلام ظاهر میشود ، و روزیست که آن حضرت بردجال ظفر میابد و آن ملعون را در کناسه ، که محله ایست در کوفه از گلو می کشد ، و هیچ نوروزی نیست که ما توقع خلاصی از غم نداشته باشیم زیرا که این روز به ما و شیعیان ما نسبت دارد ، عجمان آن را حفظ کرده اند و شما ضایع کرده اید دیگر فرمود یکی از انبیاء سوال از پروردگار کرد که چگونه زنده گرداند آن جماعت را که از دیار خود بیرون رفته و مرده بودند؟ پس وحی به آن نبی آمد که آب بر ایشان بریز در نوروز که اول سال فارسیان است ، پس ایشان زنده شدند و سی هزار کس بودند ، و از این جهت آب ریختن در این روز سنت شده .»

چنین گوید راوی که گفتم ای سید من فدای تو شوم آیا نمی آموزی به من نام روزها را به زبان فارسی ؟ جواب فرمود که آنها روزی چند قدیم از ماه های قدیمند که هر ماهی سی روز می باشد زیاد و کم ندارد پس :

اول از هر ماه هرمزد نام دارد ، این نامی ست از نام های خدای تعالی در این روز آدم علیه السلام آفریده شده فارسیان می گویند این روز جهت آشامیدن مفرحات و خوشحالی کردن خوبست و ما می گوئیم روزی ست مبارک و روز سرور و خرمی است با امرا و بزرگان در این روز سخن بگوئید و به مجلس پادشاهان داخل شوید و حاجت های خود را بطلبید که ان شاءالله برمی آید هر کس در این روز متولد شود مبارک خواهد بود در این روز خرید و فروخت کنید و تخم بکارید و درخت بنشانید و بنا عمارت و سفر بکنید . بدرستی که روز خوبی است از برای همه کارها هر کس در این روز بیمار شود بزودی شفا میابد و اگر چیزی گم شود پیدا میشود ان شاءالله .

در این مرحله ایرانیان و مخصوصا فرقه شعوبیه چاره اندیشی کردند و آداب مخصوص خود را جزو آداب وشعایر اسلامی درآوردند و احادیثی نیز در این باره روایت کردند .

در این باره کریستین سن به نقل از قزوینی نوشته است که وی با استناد به قول عبدالصمدبن علی روایت می کنند که او به استناد قول پدربزرگش عبدالله بن عباسی آورده است که جامی سیمین محتوی شیرینی به پیامبر (ص) هدیه شد پیامبر پرسید:«این چیست ؟» پاسخ دادند: «این ها شیرینی نوروز است .» وی گفت : « نوروز چیست ؟» پاسخ دادند :«این عیدی بزرگ برای ایرانیان است .» گفت : « این روزی است که در آن خدا سپاه را دوباره زنده کرد .» پرسیدند : «کدام سپاه ای پیامبر خدا ؟» پاسخ داد : « سپاه کسانی که از اقامت گاه خود از ترس مرگ بیرون آمدند و هزاران بودندو خدا به آنان گفت بمیرید و بعد آنان را در آن روز زنده کرد و روان هایشان را به آنان باز گردانید و به آسمان فرمان داد که بارانی بر آنان ببارد از این روست که مردمان این رسم را دارند که در این روز آب می ریزند .»سپس مقداری از آن شیرینی را خورد و محتوی جام را میان اصحاب خود تقسیم کرد .