ایران‌بوم

برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی در سال‌های اخیر سبب شده‌ تا مردمان چهار محال و بختیاری ناباورانه نشانه‌های فرونشست زمین و بیابان‌زایی را در اغلب دشت‌های این دیار مشاهده کنند. پدیده فاجعه باری که هرگز بدبین‌ترین مردمان این دیار نمی‌توانستند تا ۴ دهه پیش‌تر برای دشت‌های حاصلخیز چهارمحال و بختیاری تصور کنند.

JmksportShops , Chaussures, sacs et vêtements , Livraison Gratuite | Ataf.pl - All Truth All Fresh: Sneakersy, Streetwear & Więcej

خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه محیط زیست ـ منطقه چهارمحال و بختیاری در طول تاریخ همواره به عنوان سرزمین آب‌ها شهرت داشته و با میانگین بارش حدود 700 میلی متر، که نزدیک به میانگین جهانی است، به عنوان یکی از مهمترین منابع آبی زاگرس و کشور مطرح بوده‌است و شک نداشته باشید همین فراوانی آب در منابع آبی زیرزمینی، چشمه‌های جوشان و رودخانه‌های خروشان بوده که به یاد همگان می‌انداخت که بخت با مردمان این دیار یار بوده که آن‌ها را در چنین بهشت مستانه‌ای مأوا داده‌است.

اما در دهه‌های اخیر با افزایش جمعیت، توسعه کشاورزی و ورود ماشین آلات کشاورزی در کنار ویژگی‌های کوهستانی، اقلیمی و پراکنش مکانی نامناسب بارش‌های منطقه باعث شد تا بیش از 80 درصد از مصارف آب مردمان دیار چهارمحال و بختیاری، وابسته به منابع آب‌های زیرزمینی شود و روند افزایش تعداد چاه‌های مجاز و غیرمجاز کشاورزی به شکل نگران کننده‌ای شدت یابد؛ به طوری که سالانه در 11 دشت کشاورزی آن، حدود 600 میلیون متر مکعب آب بوسیله 3600 چاه و 480 رشته قنات از ذخایر زیرزمینی بیرون کشیده شد.

درست است که مردمان چهارمحال و بختیاری چند برابر میانگین ملی، ریزش‌های آسمانی دریافت می‌کنند اما حدود 90 درصد از این آب‌های قابل استحصال به صورت روان آب و یا چشمه‌های بزرگ از طریق سرشاخه‌های زاینده‌رود، دز و کارون بزرگ از منطقه خارج شده و حیات و طراوت استان‌های خوزستان و اصفهان را مدیون همین برکت‌های آسمانی خود می‌کنند. این همان حقیقت تلخ داستان است که این سال‌ها مردمان چهارمحال و بختیاری در حال خرج پس اندازها هستند!

نبود برنامه‌ریزی و نبود مدیریت مناسب و درخور سال‌های گذشته برای بهره‌برداری از آب‌های سطحی و همچنین افزایش نیازها و گسترش چشمگیر زمین‌های کشاورزی، علت اصلی افزایش برداشت‌های مضاعف و بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی این منطقه شد. این برداشت‌های بی‌رویه و غیراصولی تا جائی ادامه یافت که دیگر میزان تغذیه آبخوان‌ها و منابع زیرزمینی از طریق نفوذ نزولات جوی، جوابگوی آن برداشت‌ها نبوده و هر ساله سطح آب‌های زیرزمینی با افت شدیدتری مواجه و نهایتا دشت‌های خشک منطقه با خطر جدی فرونشست زمین مواجه شدند.

البته فراموش نکنیم که چرای بی‌رویه دام و حضور تقریبا 6 برابری دام در مراتع، بوته کنی، شخم و شیار و تبدیل مراتع به دیم زارهای کم بازده، تخریب جنگل ها از طریق زراعت در زیر اشکوب درختان، قطع درختان برای تأمین سوخت و تولید زغال و همین طور تخریب پوشش گیاهی از طریق اجرای نادرست و غیر اصولی پروژه‌های عمرانی سبب تشدید روند نابودی پوشش گیاهی، منابع آبی زیرزمینی و شنیده شدن ناقوس دهشت بار پدیده بیابان زائی در منطقه شده‌است.

در حال حاضر تمامی 11 آبخوان بزرگ (دشت) در چهارمحال و بختیاری با افت شدید سطح آب زیر زمینی و کسری سالانه حدود 180 میلیون مترمکعبی مواجه و 4 آبخوان پر اهمیت بروجن، سفیددشت، جوانمردی و شهرکرد ممنوعه بحرانی اعلام شده‌اند.