زیست بوم

زمین در آستانه ششمین دوران انقراض بزرگ

برگرفته از همشهری آنلاین

زمین، تنها خانه و پناهگاه انسان‌ها، به گفته گروهی بین‌المللی از دانشمندان در آستانه انقراض جمعی دیگری قرار گرفته است، ششمین دوره انقراض جمعی که هیچ موجود زنده ای را روی این سیاره باقی نخواهد گذاشت.
براساس گزارش لایو ساینس، دانشمندان می‌گویند حیوانات و گیاهان در معرض خطر قرار گرفته‌اند، و از سال 1500 تا به‌امروز بیش از 320 گونه زیستی منقرض شده‌اند. تعداد مهره‌داران باقی‌مانده روی زمین 25 درصد کمتر از تعداد آنها در سال 1500 است، روند نزولی که در میان بی‌مهرگانی مانند کرم‌ها، پروانه‌ها و سخت‌پوستان نیز به‌چشم می‌خورد.

آخرین دوره انقراض عمومی که منجر به نابودی کامل دایناسورها از روی زمین شد، به 65 میلیون سال پیش بازمی‌گردد که به احتمال زیاد نتیجه برخورد شهاب‌ سنگ یا سیارکی بزرگ با زمین بوده‌ است. در مقابل، عامل ششمین دور انقراض عمومی زمین، فعالیت‌ هوشمند‌ترین و باشعور‌ترین ساکن این سیاره، یعنی انسان است.

رادولفو دیرزو محقق دانشگاه استنفورد، به همراه گروهی از دانشمندان به بررسی مطالعاتی پرداخته که از گذشته تا به‌امروز به بررسی موضوع انقراض گونه‌های زیستی روی زمین پرداخته‌اند و نتیجه این بررسی‌ها نشان می‌‌دهد زمین اولین روزهای ششمین دوره انقراض کلی خود را پشت‌سر گذاشته‌است.

براساس تحقیقی قدیمی که مبنای آن اطلاعات فسیلی و زیست‌شناسی مدرن بوده، زمین طی 300 تا 2000 سال آینده می‌تواند وارد چنین دوران تاریکی شود.

به گفته محققان بیش از یک سوم تمامی مهره‌داران در معرض خطر انقراض قرار گرفته و یا منقرض شده‌اند. حیوانات بزرگی مانند فیل‌ها، اسب‌های آبی و خرس‌های قطبی از بیشترین میزان کاهش جمعیت رنج می‌برند، روندی که در دیگر انقراض‌های جمعی زمین نیز مشاهده شده‌است.

این حیوانات بزرگ بیشتر از این رو در معرض انقراض قرار گرفته‌اند که تمایل کمتری به زاد‌و‌ولد از خود نشان داده و جمعیت آنها رو به کوچک‌تر شدن گذاشته‌است. گرچه تلاش‌های بی‌وقفه شکارچیان و تاجران غیرقانونی عاج، پوست، شاخ و خز را نیز نباید در کاهش تعداد جمعیت این حیوانات زیبا نادیده گرفت.

از دست رفتن این حیوانات می‌تواند عوارضی غیرمنتظره بر اکوسیستم زمین و تمدن انسانی بگذارد، فرایندی که به defaunation شهرت دارد، روندی اکوسیستمی که طی آن شکارچیان و گیاهخواران برتر تحت فشارهای انسانی رو به کاهش می‌گذارند و منجر به کمبود عوامل کنترل کننده اجزا اکوسیستم گیاهی خواهند شد. محققان برای آزمودن این فرایند، منطقه‌ای را به‌دور از حیواناتی مانند گورخرها، زرافه‌ها و فیل‌ها نگه داشتند و پس از مدتی مشاهده کردند بافت گیاهی این منطقه به شدت مرتفع شده و خاک خاصیت خود را از دست داد. جوندگان به سرعت در این منطقه افزایش پیدا کرده و به جویدن دانه‌های گیاهان روی آوردند. جوندگان ناقل ویروس‌ها و بیماری‌هایی هستند که از قابلیت انتقال به انسان برخوردارند.

به گفته محققان هرجایی که تراکم انسان بالا باشد، میزان نابودی حیوانات و شکارچیان بزرگ بالا بوده و جمعیت جوندگان و بیماری‌هایی که ناقل آنها هستند، زیاد می‌شود. کاهش جمعیت این حیوانات بر بی‌مهرگان نیز اثرگذار است. در طول 50 سال گذشته جمعیت انسان‌ها دوبرابر شده‌است و جمعیت بی‌مهرگان45 درصد کاسته شده‌است. دلیل اصلی این کاهش جمعیت نابودی زیستگاه‌های این موجودات و نوسانات جوی است.

در مطالعه‌ای دیگر محققان دانشگاه داک سرعت انقراض حیوانات را تخمین زده‌اند که بر اساس آن به صورت میانگین، تا پیش از ظهور انسان، یک گونه از 10 میلیون گونه زیستی هرسال منقرض می‌شد و این تعداد پس از ظهور انسان به 100 تا 1000 گونه در سال رسیده‌است.

به گفته محققان کند کردن و یا حتی متوقف کردن روند دوران ششم انقراض کلی زمین بسیار زمان‌بر و دشوار است که بدون همکاری و توجه همه انسان‌های جهان عملی نخواهد‌شد.

• < قبلی
• بعدی >