ایران‌بوم

عضو هیات علمی دانشگاه علوم تحقیقات با غیر ممکن خواندن کاشت نیزار در دریاچه چیتگر گفت: وارد کردن ماهی کپور و ماهی گامبوزیا به داخل دریاچه تنها راه حل مبارزه با بوی بد و کنترل پشه های دریاچه چیتگر است.

دکتر محمد رضا فاطمی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان این مطلب در واکنش به راهکاری که سازمان محیط زیست برای بهبود بوی بد و حشرات دریاچه چیتگر ارائه داده، افزود: از آنجایی که بستر دریاچه چیتگر از مواد مصنوعی مانند بتن، سیمان و پلاستیک است امکان کاشتن نی و نیزار در آن وجود ندارد بنابراین ارائه چنین راهکارهایی بدون مطالعه و غیر عملی است.

به گفته وی، متاسفانه در ایران ما عادت داریم که طرحی را انجام می دهیم سپس به فکر مشکلات آن افتاده و راهکارهای بدتر ارائه می دهیم.

فاطمی اظهار داشت: در خصوص مسائل فنی دریاچه چیتگر مطالعات و کار زیادی شده ولی از نظر اکولوژیکی روی این دریاچه هیچ مطالعه ای صورت نگرفته و از آثار و عواقب زیست محیطی آن در نظر گرفته نشده است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: به طور کلی زمانی که آب در یک جا جمع می شود میکروارگانیسم ها و سیتوپلانکتون در آن تجمع می یابند. همچنین موجودات کفزی در بستر آب راکد و جلبک هاروی آن بوجود می آیند.

وی افزود: علت تجمع موجودات کفزی، نشست رسوبات و همچنین گردو غبار در کف دریاچه است که مطمئنا اگر در حال حاضر دریاچه چیتگر فقط با معضل جلبک ها و میکروارگانیسم ها و جلبک های سطحی مواجه است ظرف چند سال آینده مشکلات ناشی از موجودات کفزی نیز به آن اضافه می شود.

فاطمی یادآور شد: اما در برکه های طبیعی آب به این صورت نمی گندد چرا که در چنین محیط هایی اکوسیستم به تعادل رسیده و تمام موجودات لازم برای به تعادل رسیدن همه با هم بوجود می آیند. بنابراین زمانی که جلبک ها و میکروارگانیسم های سطحی و کفزی در چنین اکوسیستم هایی وجود دارد به دلیل حضور ماهیانی که از آنها تغذیه می کنند محیط به تعادل رسیده و حالت گندیدگی پدید نمی آید.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم تحقیقات تاکید کرد: اما در محیطی مانند دریاچه چیتگر جلبک ها به تدریج تجمع و پس از مدتی تجزیه می شوند و گاز SH2 تولید می کنند که همین موضوع منجر به تولید بوی بد در اطراف این دریاچه می شود.

فاطمی با بیان اینکه کاشت نی بستر گلی با عمق زیر 1.5 متر نیاز دارد گفت: کاشت نیزار در این دریاچه به دلیل بستر سیمانی و پلاستیکی نه تنها غیر ممکن است که خود به دلیل مصرف اکسیژن موجود در دریاچه شرایط بد دریاچه را بدتر خواهد کرد. بنابراین به طور کلی ایجاد نیزار در دریاچه چیتگر غیر ممکن است.

این متخصص بیولوژی دریا در ادامه گفت: البته اگر بستر دریاچه برداشته شود به خودی خود پس از چند سال نیزار و گیاهان علفی ایجاد می شود اما این اقدام به هیچ عنوان توصیه نمی شود چرا که منجر به ورود حجم زیادی از آب در لایه های زیر زمینی و بافت های اطراف می شود و احتمال تخریب پی های ساختمان های بلند اطراف این دریاچه در چنین شرایطی بسیار زیاد می شود.

وی با اشاره به اینکه یکی از مهمترین علل کمبود اکسیژن در این دریاچه در حال حاضر ورود فاضلاب تصفیه نشده در آن است، یادآور شد: فاضلاب به دلیل داشتن عناصر مغذی برای جلبک ها موجب رشد و شکوفایی دوچندان این موجودات در آب دریاچه می شوند. بنابراین جلوگیری از ورود فاضلاب به دریاچه یکی از مهمترین راهکارهای بهبود وضعیت آن است.

فاطمی تصریح کرد: کپور که یک گونه ماهی است که در مقابل کمبود اکسیژن مقاومت زیادی دارد و از فیتوپلانکتونها برای تغذیه استفاده می کند بهترین راه حل برای از بین بردن میکروارگانیسم های کاهنده اکسیژن و تلید کننده بوی بد در دریاچه چیتگر هستند و ماهی کپور نقره ای یا همان ماهی آزاد پرورشی بهترین گونه برای این منظور است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: ماهی گامبوزیا نیز یک گونه دیگر از ماهیان است که از لارو پشه تغذیه می کند و در تمام دنیا از این ماهی برای مبارزه با پشه مالاریا استفاده می شود بنابراین وارد کردن آن به دریاچه چیتگر یکی از بهترین راهکارهای کنترل جمعیت حشرات و پشه در این دریاچه است.

وی یاد آور شد: این دو گونه ماهی هیچگونه رقابت و تعارضی با هم ندارند و به راحتی می توان آنها را به دریاچه وارد کرد. ماهی کپور معمولی که معروف به برهم زننده بستر محیط های آبی است برای جلوگیری از تجمع رسوبات در کف دریاچه و همچنین ایجاد تلاطم در آب و تهیویه می تواند گونه مفیدی باشد.

به اعتقاد وی، مجریان دریاچه چیتگر باید هر چه سریعتر اقدام به تعبیه تعداد زیادی موتور جت برای تهویه آب در دریاچه چیتگر کنند و اگر چه این اقدام بسیار گران و پر هزینه است اما تا زمانی که شرایط را برای اکسیداسیون و تولید اکسیژن در محیط دریاچه را فراهم نکنیم سایر اقدامات بی فایده است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم تحقیقات در پایان مطالعه جدی برای تعداد و چگونگی وردود گونه های ماهی به دریاچه را ضروری خواند.