ایران‌بوم

خبرگزاری میراث فرهنگی-گروه میراث فرهنگی- درحال حاضر تب توسعه و دامنه مدرنیته مدتها است که در شهرهای ایران به خصوص بافت های تاریخی فراگیرشده، ورود ماشین ها و کارخانه های صنعتی، تغییرنظام طبقاتی و هرم جمعیتی همراه با نگرش‌های جدید و تاسیسات مدرن شهری ازجمله عواملی است که دربافت تاریخی شهرهای بزرگ اجتناب ناپذیراست. این درحالی است که خروج ساکنان بومی واصیل از بافت تاریخی شرایط تخریب را گسترده تر ومهیاتر از پیش کرده است.

به گزارش CHN؛ کرمان از جمله شهرهایی به شمار می رود که دارای بافت تاریخی ارزشمندی است که با وجود همه اصالت و خصلت معماری کویری درتضاد توسعه شهرنشینی و ساخت و سازهای غیراصولی قرار گرفته است. ساخت سقف های شیروانی با استفاده از اسکلت های فلزی سبک، ارزان و بدون استحکام و عدم رعایت حداکثر ارتفاع درحریم آثارتاریخی، چنان قبح تخطئی از ضوابط و مقررات این بافت تاریخی را از بین برده که به گفته کارشناسان میراث فرهنگی هم اکنون بازمانده های بافت تاریخی کرمان با تغییرنام به بافت فرسوده شرایط قابل توجیهی برای تخریب پیدا کرده تا به سرعت رو به اضمحلال رود.

حامد ایمان طلب مدرس دانشگاه و کارشناس ارشد ابنیه تاریخی با تاکید براینکه هم اکنون بافت های تاریخی با تاسیسات مدرن شهری و نظام خدمات رسانی خو نگرفته اند و درتضاد هستند گفت: درحال حاضر مسئله ای که به وضوح دربافت های تاریخی مشاهده می شود از یک سو تاسیسات شهری معاصر است که درتضاد بافت های تاریخی قرارگرفته است و بسیاری از خانه ها خدمات لازم از تکنولوژی را ندارند و ازسوی دیگر خروج ساکنان بومی از بافت تاریخی به دیگر مناطق است.

وی افزود: درحال حاضر با خروج اهالی و ساکنان بومی به کرات شاهد ورود مهاجران و افاغنه دربافت تاریخی کرمان هستیم. عاملی مخرب که پیامد آن ورود قشری است که با اصالت و دغدغه های این مناطق سازگار نیستند و هیچ احساس مسئولیتی دربرابر تخریب بافت ندارند.

این در حالی است که با خروج افراد بومی،‌ کسانی که در بافت تاریخی سکونت دارند معمولاً از قشر کم‌درآمد هستند و با وجود استفاده از وام‌های موجود و بلاعوض که اخیراً واگذار می‌شود در جهت مرمت سازه اقدامی نکرده بلکه با استفاده از نام بافت فرسوده اقدام به تغییر ساختار بنای اصیل و قدیمی می‌کنند.

اولین جرقه تخریب بافت تاریخی، تعریض معابر است
این مدرس دانشگاه با اعتقاد براین که نبود نظام خدمات رسانی و عدم برنامه شهری متناسب با این بافت ها منجربه شکل گیری فاجعه‌ای عمیق تر خواهد شد به طوری که اسم بافت فرسوده را بر آن می نهند تا اقدام برای تخریب بافت‌های تاریخی جنبه منطقی پیدا کند. به طوری که اولین جرقه با تعریض معابر آغاز می شود. به عنوان مثال کوچه ای که کمتر از 6 متر عرض دارد تعریض می شود.

این درحالی است که با وارد ساختن تفکرتعریض دربافت تاریخی، بسیاری از سردرهای ورودی و خانه های تاریخی به واسطه عقب نشینی از بین رفته‌اند. همچنین برای جلوگیری از انباشت گاز و افزایش ضریب اشتعال، تعداد قابل توجهی از ساباط ها تخریب شده و دراین خصوص هیچ راهکاری جز تخریب بافت اندیشیده نشده است.

ایمان طلب با اشاره به این که تلاشی در طراحی ساختارهای جدید درمحیط های تاریخی شهرهای بزرگ هماهنگ با بافت تاریخی صورت نمی‌گیرد، ادامه داد: کرمان از جمله شهرهایی محسوب می شود که درزمینه ساخت و سازهای بی رویه، تغییر عمده در رنگ‌ها، اشکال، سقف‌ها و پوشش ها و نبود ساختارهای جدید و متناسب بافت تاریخی کرمان را تبدیل به فاجعه کرده است.

به گفته وی هم اکنون صدور مجوز طرح و نقشه پرونده های ساختمانی براساس ضوابط صحیحی دنبال نمی شود وقوانین موجود در بسیاری از موارد تعدیل می شود چرا که بسیاری از ساخت و سازهای غیراصولی انجام می شود و فقط ناظر شهرداری در این ساخت و سازها دخالت دارد و کارشناس میراث فرهنگی نه در ابتدای امر بلکه در نهایت به یک تایید بسنده می کند و درنهایت با تعدیل بخشی از قوانین، ساخت و سازهای غیراصولی در همان قالب باقی می ماند. کمیسیون ماده 100 نیز رای به تخریب بنای غیراصولی نمی دهد چراکه ضابطه ها از ابتدا تعریف نشده اند.

اجرای ضوابط نیازمند پشتوانه حقوقی محکمی است
این درحالی است که کارشناس میراث فرهنگی درطراحی نقشه باید حضور پررنگی داشته باشد و تخلف از ساخت و ساز نباید با تعدیل قوانین رفع و رجوع شود. درکرمان و کاشان بالکن و تراس نباید ساخته شود اما به وضوح دیده می شود. طبق قوانین جهانی اگر بخواهیم دربافت تاریخی بنایی مدرن بسازیم باید کاملا خنثی باشد و بافت تاریخی ارجح تراست. حتی رنگ مصالح باید همخوان با مجموعه های اطراف باشد. اما این ضوابط اجرایی نیازمند بخش حقوقی محکمی است.

با این که سازمان میراث فرهنگی درصدد تصویب حریم شهرهای تاریخی است اما به دلیل ضعف بخش ساختاری و حقوقی نسبت به شهرداری و نوسازی و بهسازی و مسکن و شهرسازی قادر به حمایت از حریم تاریخی مصوب شهرها نیست

درحال حاضر بسیاری از طرح های اصولی به دلیل نداشتن چشم اندازها و نگرش های اقتصادی رد می شود و شئونات و ارزش های بافت تاریخی از بین می رود چون توجیه اقتصادی ندارد. این درحالی است که کپی های دست چندم آثار و معماری اروپایی، احجامی با مصالح ناهمگون به فرهنگ و اقلیم معماری القا می کند که تناسبی با شرایط جغرافیایی آن منطقه ندارد.
مریم جلیلوند