ایران‌بوم

تالاب گندمان که اوایل پاییز سال گذشته بیش از چهل شبانه روز در آتش سوخت امسال نیز با قحطی شدید آب و خشکی بی سابقه روبرو شده و همچنان بیم آتش سوزی مجدد و تخریب گسترده اکوسیستم آن وجود دارد.

به گزارش خبرنگار مهر، تالاب گندمان در حالی امسال نیز در وضعیت قحطی و بحران شدید آب قرار گرفته که سال گذشته تنش فاجعه باری را پشت سر گذاشت و بر اثر آتش سوزی گسترده ای که مهار کامل آن نهادهای متولی را به دلیل نداشتن تجهیزات سخت افزاری با مشکل مواجه کرد به شدت آسیب دید.

در همین رابطه معاون محیط طبیعی اداره محیط زیست چهارمحال و بختیاری به خبرنگار مهر گفت: آتش سوزی با تالاب گندمان بیگانه نیست ولی امسال شرایط برای مهار و جلوگیری از آتش سوزی وسیع آماده شده و نیروهای ما در آمادگی کامل برای مقابله با آتش سوزی احتمالی هستند.

علیرضا نظری اضافه کرد: گاهی این آتش سوزیها عمدی و گاهی غیرعمد و بر اثر عوامل طبیعی است اما با این همه بندهای خاکی برای آبگیری در مسیرهای مختلف تالاب ساخته شده و لوله های انتقال آب و وسیله نقلیه و تراکتور و امکانات حمل آب و همین طور ایجاد پاسگاه محیط بانی برای مقابله با شرایط بحرانی مثل آتش سوزی پیش بینی شده و امسال مشکلی در این زمینه نداریم

در همین زمینه محمد درویش متخصص و فعال محیط زیست معتقد است؛ شرایط غم انگیز برای تالاب گندمان هنگامی رخ داده که منطقه در وضعیت ترسالی قرار دارد و اگر تدابیری اندیشیده نشود و مسئولین حواسشان به آتش سوزی های احتمالی در شرایط کنونی تالاب نباشد، ممکن است آتش سوزی این بار به جای 45 روز در 450 روز هم خاموش نشود!

تالاب گندمان که از نزولات جوی و ورودی رودخانه آق بلاغ و چشمه های حاشیه تالاب تغذیه می کند و رویشگاههای گیاهی آن – گونه های حاشیه ای و نم پسند – زیستگاه های جانوری منحصر به فردی را برای زمستان گذرانی و تخمگذاری پرندگان مهاجر و اسکان دائم پرندگان بومی بوجود آورده محیط مناسبی برای مهاجرت و اسکان پرنده هاست.

در این تالاب نزدیک به 15 گونه پرنده ی بومی و همین طور 30 گونه پرنده مهاجر نواحی سردسیر شمالی با جمعیت زیاد، انواع مارها و قورباغه ها و لاک پشت ها و پستانداران و ماهی ها زندگی می کنند.

یک کارشناس محیط زیست و بومی منطقه بروجن در نزدیکی تالاب گندمان به خبرنگار مهر گفت: اقدام چندانی برای مهار و جبران تهدیدهای طبیعی و انسانی وارده بر تالاب در سالهای اخیر صورت نگرفته و سایه مرگ بر قسمتهای زیادی از تالاب سایه گسترده است.

هومان خاکپور تاکید کرد: عوامل طبیعی خشکسالیهای در سالهای آبی ۸۵-۸۴ و ۸۶-۸۵ و افزایش درجه حرارت در خشکی تالاب گندمان سهیم بوده اند اما عوامل انسانی و اقدامات نابخردانه مدیریت حاکم بر آن سرزمین بوده است که اینگونه مرگی آرام را برای گندمان به ارمغان آورده است. سرنوشت مرگباری که به سبب عدم رعایت حق آبه طبیعی، چاههای مجاز و غیر مجاز کشاورزی و برداشتهای غیر اصولی آب و آتش سوزی های سالهای گذشته برای گندمان رغم خورده است.

با این همه نظری معاون محیط طبیعی اداره محیط زیست چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: امکانات مناسبی برای امسال تدارک دیده شده و نیروهای اداره در منطقه مستقر هستند و حتی توافق با کشاورزان برای استفاده از آب برای کشت پاییزه انجام شده و هماهنگیها به گونه ای است که تالاب با کم آبی مواجه نشود.

وی با اشاره به وضعیت آبگیری تالاب گندمان به نسبت سال گذشته افزود: ارزیابی کارشناسی من این است که شرایط به نسبت سال گذشته بسیار بهتر است و علیرغم خشکسالی و مشکلات زیادی که در این زمینه وجود دارد قسمتهایی که سال گذشته با مشکل مواج شده بود امسال دیگر مشکلی ندارند.

این متخصص محیط زیست درباره مهاجرت پرندگان که همه ساله به تالاب گندمان می آیند گفت: ما خودمان با توجه به شرایط تالاب انتظار آنچنانی از آن نداریم ولی با توجه به تغییرات اقلیمی که در سطح جهان صورت گرفته احتمالا پرندگان مهاجر دیرتر به گندمان بیایند اما انتظار داریم در نیمه آبان پرندگان مهاجر سر از تالاب گندمان در بیاورند.

با این حال احداث سد بر روی تالاب چغاخور در بالا دست گندمان، سبب خشک شدن رودخانه آقبلاغ که بخشی از آب گندمان را تأمین می کرد شده و کشاورزان نیز با تغییر مسیر و بستر قسمتی از این رودخانه، سبب زهکش آب قسمتی از تالاب به سمت اراضی کشاورزی شده و از ورود آب چشمه های اطراف به تالاب جلوگیری می کنند. همچنین برداشتهای غیر مجاز آب از سفره های زیر زمینی به شدت افزایش یافته و تالاب را با تراز منفی آب مواجه ساخته است.

علاوه بر بی آبی و خشکی، چرای مفرط و برداشت علوفه در سطوح وسیع با دستگاهها و ادوات کشاورزی و آثار به جای مانده از آتش سوزی گسترده سال گذشته، حیات طبیعی رویشگاهها و زیستگاههای گندمان را به شدت تهدید کرده و سبب شده است اکثر پرندگان هم تالاب را ترک کرده و حتی دیگر خبر چندانی از پرندگان بومی با جمعیتهای زیاد هم نباشد!

خاکپور اضافه کرد: در آتش سوزی پارسال تنها آبگیرهای پراکنده در گستره ی تالاب بودند که توانستند آتش به عمق رفته را مهار کنند و از پیشروی آتش جلوگیری کنند. شرایط ویژه تالاب و ضخامت 12 متری تورب ها (زغال سنگ نارس) سبب شد به رغم مهار آتش سوزی سطحی، آتش به زیر رفته و با اندک بادی به سطح آمده و مجددا " شعله ور گشته و کار اطفاء را با مشکل مواجه سازد