زیست بوم
تالاب انزلی، قربانی جهل - بخش نخست
- زيست بوم
- نمایش از دوشنبه, 12 تیر 1391 14:28
- بازدید: 4069
برگرفته از روزنامه اطلاعات
این رسم همیشه با ما بوده و هست که تا وقتی چیزی را داریم ارزش آن را نمی‌دانیم ولی وقتی از دستش دادیم تازه یادمان می‌افتد که داشتیم و حالا نداریم. تالاب انزلی یکی از دارایی‌های ما انسان‌ها است که به تدریج به مرگ نزدیک میشود ولی آن طور که باید توجهی نمی‌شود. آن وقتی که دریاچه ارومیه در حال رسیدن به شرایط بحرانی بود بیشتر مردم نمی‌دانستند که دریاچه ارومیه به چه دردسری ممکن است برسد ولی آن زمان که به مرحله بحرانی و خطر رسید تازه همگان دلشان به حال دریاچه سوخت و متوجه شدند که دریاچه ارومیه‌ای هم وجود داشت و حالا ممکن است وجود نداشته باشد. اکنون این مصیبت به تدریج به تالاب انزلی نزدیک میشود و همگان خواب هستند. بیاییم و کمی بیاندیشیم که در کشورمان ارزش‌های زیادی داریم و به آنها توجهی نداریم حتی به داشتن آنها هم نمی‌اندیشیم چه برسد که نگران نابودی آنها باشیم.
تالاب‌‌ها ارزش بسیار زیادی دارند و از لحاظ اکولوژی، گیاه شناسی، جانورشناسی، لیمینولوژی و هیدروبیولوژی دارای اهمیت بین المللی هستند به ویژه که از نظر گردش انرژی در محیط زیست دارای نقش مهم اکولوژیک و لیمینولوژیک هستند. وقتی می‌‌توان به اهمیت و ارزش‌های یک تالاب پی برد که به موجودیت و نقشی که در حیات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جامعه و حفظ و پایداری طبیعت هم توجه داشت.
تالاب بندر انزلی نیز علاوه بر ارزش‌های نامبرده و اهمیت‌های چند جانبه ملی و بین المللی، از نظر جغرافیایی و اقتصادی منطقه دارای اهمیت خاصی است. تالاب انزلی پشتوانة مهمی در افزایش تولید گیاهی و پرندگان آبزی، تکثیر ماهیان اقتصادی ـ شیلاتی است. همچنین از نظر گردشگری، کنترل سیلاب‌‌های منطقه، فراهم کردن امکانات ارتباطی آبی و حمل و نقل، علمی، آموزشی و فرهنگی برای متخصصان و پژوهشگران نقش عمده‌ای دارد. در ادامه نخست به بررسی و معرفی ویژگی‌های تالاب انزلی می‌پردازیم سپس بر اساس اخبار و شواهد موجود مشکلات و تهدیدهایی که تاکنون این تالاب زیبا را در برگرفته بررسی می‌کنیم.
ویژگی‌های جغرافیایی
تالاب انزلی از لحاظ طول و عرض جغرافیایی در 37 درجه و 28 دقیقه عرض شمالی و 49 درجه و 25 دقیقه طول شرقی واقع شده است. این تالاب با مساحتی حدود 100 کیلومتر مربع در جنوب دریای خزر و در استان گیلان قرار دارد که از طرف شمال به دریای خزر، از شمال غربی به کپورچال، از شمال شرقی به بندرانزلی و از جنوب به آبکنار محدود میشود. از نظر موقعیت جغرافیایی، چهار بخش نسبتاً متمایز در تالاب انزلی می‌‌توان تشخیص داد:
1 ـ بخش شرقی که حوضچه شرقی را تشکیل می‌‌دهد.
2 ـ بخش مرکزی که شامل حوضچه مرکزی است.
3 ـ بخش غربی که حوضچه غربی را شامل میشود.
4 ـ بخش سیاه کشیم که در جنوب بخش غربی قرار گرفته است.
این چهار بخش از نظر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی، مرفولوژیک، فیتواکولوژی و جغرافیایی با یکدیگر تفاوت کلی دارند و سیستم‌‌های متفاوتی را تشکیل می‌دهند. همچنین حوزه آبریز تالاب به سه محدوده زیر تقسیم میشود:
1 ـ بخش ساحلی محدود به خط تراز ـ 25 متر.
2 ـ دشت‌های حوزه آبریز که تقریباً از غرب به شفارود، از شرق به سفید رود و از جنوب به کوههای البرز محدود میشود. مساحت کلی حوزه معادل 3950 کیلومتر مربع و در فاصله 37 درجه و 20 دقیقه تا 37 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و 49 درجه و 15 دقیقه تا 49 درجه و 40 دقیقه طول شرقی واقع شده است. حوزه آبریز تالاب انزلی در دشت گیلان واقع شده و پستی و بلندی‌های موجود در منطقه نشانگر نقش آن در این پدیده آبی است. دشت گیلان احاطه شده از سوی سه رشته کوه سلسله جبال البرز است که همانند قوسی آن را در بر گرفته‌اند. این کوه‌‌ها مشرف بر دشت گیلان و حوزه آبریز تالاب هستند و اثرات مهمی در تالاب انزلی ایجاد می‌‌کنند. کوههای مزبور عبارت هستند از:
ـ سلسله کوههای تالش که به موازات دریا امتداد دارند و دامنه‌های آن به وسیله رودهای متعددی شیار داده شده‌‌اند و ارتفاع آنها به ندرت از 2500 متر تجاوز می‌‌کند.
ـ سلسله کوههای لاهیجان، دیلمان، عمارلو، خزران و تخت سلیمان که به موازات ساحل جنوبی دریای خزر کشیده شده و مرتفع‌ترین آنها درفک (دلفک) است که ارتفاعی معادل 3500 متر از سطح دریا دارد.
ـ سلسله کوههای شفت، ماسوله و طارم در غرب گیلان که یکی از ارتفاعات مهم آنها قله «ونی» در جنوب منطقه امامزاده ابراهیم به ارتفاع 3050 متر است.
ادامه دارد...
مرتضی جوهری
