ایران‌بوم

سنگ نگاره‌های تاریخی جُربَت یکی از روستاهای تابعه ''سنخواست'' در جاجرم استان خراسان شمالی که روی 123 قطعه سنگ حکاکی شده‌اند و به دلیل هوازدگی و نبود محافظت از آن‌ها در حال پوسته شدن و از بین رفتن هستند. کارشناسان معتقدند با توجه به نوع نقش و نگار این آثار قدمت آنها به به دوره مفرغ بر می‌گردد.

shock drop air force 1 full uv reactive | nike kd 7 ext long tail black line for sale - 401 – Ietp - New Air Jordan 1 High OG OSB DIAN Blue Chill Sorrowful CD0463

خبرگزاری میراث فرهنگی ـ بر اساس آمارهای موجود ایران بیش از 50 هزار سنگ نگاره تاریخی دارد و این سنگ‌نگاره‌ها در 24 استان کشور هستند. با این حال اما تا کنون از سوی سازمان میراث فرهنگی کشور اقدام خاصی برای معرفی و حفاظت از این آثار تاریخ انجام نشده‌است.

سنگ‌نگاره‌های تاریخی جربت در جاجرم استان خراسان شمالی بخشی از 50 هزار سنگ نگاره موجود در ایران است. "علی هژبری" کارشناس میراث فرهنگی که این محوطه تاریخی را از نزدیک دیده در این‌باره به CHN می‌گوید: «جُربَت یکی از روستاهای تابعه سنخواست در جاجرم، خراسان شمالی است، سنگ‌نگاره‌های موجود در این منطقه با توجه به نقوشی که روی آنها دیده می‌شود به احتمال قریب به یقین متعلق به دوره مفرغ و بازه زمانی بین 3000 تا 1500 ق.م هستند.

این کارشناس در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه این آثار به چه شکل محافظت می‌شوند می‌گوید: «از سنگ‌نگاره‌های جربت کسی محافظت نمی‌کند اما خوشبختانه این آثار در نقطه‌ای دور دست قرار دارند و مردم محلی اصلی‌ترین و بهترین محافظان این آثار هستند؛ به گونه‌ای که اگر کسی وارد منطقه می‌شود به نیروهای انتظامی اطلاع می‌دهند و سپس آنها شما را سرگرم می‌کنند تا نیروی انتظامی سر برسد. یعنی هر کس برای هر مقصودی آنجا برود مردم بلافاصله گزارش می‌دهند. این نوع از محافظت مردمی از آثار تاریخی در نوع خود بی‌نظیر است.»

علی هژبری:از سنگ‌نگاره‌های جربت کسی محافظت نمی‌کند اما خوشبختانه این آثار در نقطه‌ای دور دست قرار دارند و مردم محلی اصلی‌ترین و بهترین محافظان این آثار هستندبر اساس گفته‌های هژبری نزدیک‌ترین اثر به این محوطه که در نزدیک آنی واقع شده قلعه متروکه و مخروبه جربت به نام "کلاته رفته" متعلق به دوره ایلخانی - تیموری است که با این آثار حدود 5 کیلو متر فاصله دارد. البته شاید به دلیل همین پرت بودن و دور از مسیر اصلی قرار داشتن باعث شده که مردم چنین خصیصه‌ای داشته باشند، اما نقطه مثبت ماجرا این است که مردم محلی اهمیت و ارزش این آثار را می‌دانند. تا قلعه کلاته جاده خاکی که بین زمین‌های زراعی قرار گرفته وجود دارد و بعد از آن ادامه مسیر راه مالرو است.

این باستان شناس در ادامه می‌افزاید: «این سنگ‌نگاره‌ها شامل 123 تخته سنگ با نقوش مختلف گیاهی، حیوانی، انسانی، کتیبه و اشکال هندسی است. روی برخی سنگ‌ها نیز نقوشی متعلق به دوره معاصر دیده می‌شود؛ اما به علت اینکه سنگ‌ها از جنس ماسه‌ای هستند بیشترین صدمه را طبیعت به آنها وارد کرده‌است و دچار هوازدگی شده‌اند. ولی خوشبختانه قسمت اعظم نقوش سالم باقی مانده‌اند.»

سنگ نگاره‌ها یا هنرهای صخره‌ای کهن‌ترین آثار تاریخی و هنری بجامانده از بشرند. کارشناسان بر این باور هستند سنگ‌نگاره‌ها سرمنشا و بستر بوجود آمدن حروف رمزی، خط، تبادل پیام، زبان، تاریخ، اسطوره‌ها، هنر و فرهنگ‌ها هستند به همین دلیل آن‌ها از بهترین ابزارهای رمزگشایی ماقبل تاریخ به حساب می‌آیند.

با کمک این طرح‌ها می‌توان تاریخ خط، هنر، زبان، محیط اقلیمی، اسطوره‌ها، فرهنگ و از همه مهمتر نوع اندیشه انسان‌های ادوار کهن را مطالعه کرد.

هنرهای صخره‌ای، تنها هنرتجسمی است که مرز جغرافیایی مشخصی نداشته و همه ملل جهان فارغ از فرهنگ، نژاد و حتی اقلیم‌های جغرافیایی بسیار بعید از هم، از آن گذر کرده‌اند.

علی هژبری:این سنگ‌نگاره‌ها شامل 123 تخته سنگ با نقوش مختلف گیاهی، حیوانی، انسانی، کتیبه و اشکال هندسی است. روی برخی سنگ‌ها نیز نقوشی متعلق به دوره معاصر دیده می‌شودبا وجود کشف این تعداد سنگ نگاره در گوشه کنار کشور اما هیچ ساز و کاری برای محافظت و نگهداری از این آثار از سوی متولیان امور و مسئولان سازمان میراث فرهنگی کشور انجام نمی‌گیرد. این در حالی است که یونسکو در دستورات و آموزش‌های خود برای محافظت از سنگ‌نگاره‌های می‌گوید که هرگز آن‌ها را لمس یا خیس نکنید چون بسیار ضربه پذیرند، هرگز روی آنها اثر نگذارید و چیزی اضافه نکنید، روی آنها راه نروید، همان طور که هستند بگذارید بمانند و در آخرفقط از آنها عکس بگیرید.

با این حال در کشور ما هیچ کدام از این محافظت‌ها و دستورات برای سنگ‌نگاره‌ها لحاظ نمی‌شود به همین دلیل نیز این ذخیره‌های ارزشند تاریخی کشور به دلیل عوامل طبیعی مانند گلسنگ‌ها و باد و باران و عوامل انسانی رفته رفته در حال نابودی و تخریب هستند.