ایران‌بوم

تندیس اسطوره های گذشته، ظروف مسی، طلایی و سفالی بخشی از آثاری است که در حیاط و زیرزمین یک خانه خاک می خورد و در انتظار یک موزه و مکانی است تا بتواند در آنجا تاریخ، تمدن و شناسنامه گذشته ایرانیان را معرفی کند.

به گزارش خبرنگار مهر در اصفهان، به میدان امام خمینی (ره) که وارد می‌شوی پس از گذر از کوچه پس کوچه‌های پشت مسجد تاریخی شیخ لطف الله به نقطه‌ای می‌رسی که گویی تاریخ و قدمتی مربوط به هزاران سال پیشتر از میدان دارد و گویی در دوران مربوط به مادها، هخامنشیان، اشکانیان یا شاید ساسانی به سر می‌بری. آری منزلی مربوط به دوران معاصر اما با تندیس‌ها و اشیائی متعلق به هزاران سال پیش.

وارد منزل هنرمندی می‌شوی که سیلی از تندیسهای قدیمی در آن به چشم می‌خورد که با دستهای یک هنرمند اصفهانی دوران معاصر ساخته شده و با تندیس‌های هزاران سال پیشتر از خود هیچ تفاوتی ندارد.

انبار شدن بخشی از این تندیس‌ها و ظروف مسی و سفالی در راه‌پله‌های زیرزمین و دیگر بخشهای خانه این هنرمند این موضوع را به ذهن متبادر می‌کند که گویا با جمعی اشیاء بیهوده روبرو شده اما هر یک از این تندیس‌ها حتی با نگاهی گذرا، تاریخ هزاران ساله ایران را در ذهن تداعی می‌کند.

جمعی از این تندیس که در مقیاس کوچک است در گوشه‌ای درون سبد قرار گرفته بخشی دیگر در گوشه و کنار حیاط این استاد کار قرار دارد و بخشی در کنار خانه و اتاق‌های این هنرمند اصفهانی رخ نمایی می‌کند و بخش دیگر که از ارزش بیشتری بهره‌مند هستند جمع‌آوری شده تا روزی به نمایش گذاشته شود.

اما به راستی نباید با حمایت از این هنرمند و استادکار ایرانی اصفهانی که به دنبال بازسازی تاریخ ایران است به نوعی برخورد کرد تا همواره ایرانیان و گردشگران خارجی و ... بتوانند از نزدیک با تاریخ هزار ساله ایران آشنا شوند، آیا بسته بندی این تندیس‌ها و دیگر چیزهایی که این هنرمند با دستهای خود تنها در یک نسخه بازسازی کرده می‌تواند معرف تاریخ هزاران ساله ایران باشد.

خلیلیان آنچنان شیوا و گویا از تاریخ خط و گذشته ایران سخن می‌گفت که تنها حضور او در کنار گردشگران خارجی می‌تواند بسیاری از سئوالات ذهن توریستها را پاسخ دهد و در واقع مکمل سخنانش نیز دست ساخته‌هایی است که خود رازهایی از تمدن و فرهنگ والای ایرانی کهن را بیان می‌کند.

مجید خلیلیان در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: در حقیقت دنبال آن هستم تا با انجام چنین حرکتی تکانی بر تاریخ گذشته کشور وارد کنم و در نهایت نشان دهم که ایرانیان در چه سرزمینهای پرباری زندگی‌می‌کنند و چه تاریخ و هویت عمیقی پشت سر ایران است.

وی ادامه داد: بازسازی تندیس‌های کهن ایران مربوط به دوران مادها، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان را در برنامه کاری خود دارم و اخیرا نیز بعد از این چهار دوره، دوره اسلامی را دنبال کرده و خط و نقشه ها و آنچه مربوط به دوران اسلام است را بازسازی می‌کنم.

این هنرمند اصفهانی ادامه داد: چهار دوره یاد شده پر از نقش و اسطوره است چنانچه در پیش از اسلام نزدیک به 57 اسطوره وجود داشته که البته هفت اسطوره از این اسطوره‌ها اصلی بوده‌اند ولی کسی تاکنون به آن نپرداخته است.

وی ادامه داد: متاسفانه سرزمینهایی که قدمت 200 تا 300 ساله دارند همواره به دنبال تخریب تاریخ هزاران ساله دیگر کشورها هستند و در واقع آنها نوعی عقده نداشتن تاریخ و هویت دارند و در این عرصه سر به سر کشورهایی چون ایران، عراق و کشورهایی که تاریخی درخشان دارند، می‌گذارند.

خلیلیان اظهار داشت: دنبال آن هستم تا تاریخ هفت تا 12 هزار ساله ایران را به نمایش بگذارم.

این هنرمند اصفهانی با اشاره به اینکه بیشتر طلا، نقره، مس، مفرق، هفت جوش و گل را می‌سازد، گفت: هدف از انجام چنین کاری را تنها به این سبب می‌دانم تا بتوانم این آثار را در یک گالری زیبا به نمایش بگذارم و از هر یک از این آثار نیز تنها یک نسخه ساخته می‌شود.

نبود منابع تحقیقاتی، دانشجویان را رنج می‌دهد

وی که بیشتر علاقمند به ساخت اجناس زیرخاکی است، ادامه داد: متاسفانه در حال حاضر جایی برای تحقیق دانشجویان وجود ندارد تا از نزدیک بتوانند آثار گذشتگان خود را لمس کنند و آنها تنها به تحقیقات کتابخانه‌ای اکتفا می‌کنند.

این هنرمند مبتکر اصفهانی ادامه داد: نزدیک به یکسال است برای روشنایی، پی‌سوزهای زیادی را جمع‌آوری کرده‌ام اما جایگاهی به من نمی‌دهند تا این آثار را ارائه دهم و دانشجویان از آن استفاده کنند و این مسائل برای تحقیق یک دانشجو موثر است.

وی تصریح کرد: نباید فراموش کرد با روش تحقیقی که اکنون وجود دارد دانشجو به هیچ جا نمی‌رسد و دانشجو باید یک اثر را لمس کند با تحقق این امر بسیاری از جرقه‌ها زده می‌شود.

خلیلیان ادامه داد: به عنوان مثال، تاکنون نزدیک به 52 نوع قیچی پیدا کرده‌ام که نمونه‌هایی از آن قیچی فیتیله چین برای چراغ‌هایی که می‌خواستند فتیله چراغ را تعمیر کنند، قیچی برای حیواناتی که می‌خواستند به آنها غذا دهند، قیچی برای خاموش کردن فتیله، قیچی برای اندازه گرفتن کلاه و قیچی برای کسانی که خطاطی می‌کردند تنها بخشی از انواع مختلف این ابزار است.

وی همچنین اظهار داشت: همچنین تاکنون نزدیک به 150 نوع قلیان جمع‌آوری کرده‌ام.

این هنرمند و استاد دانشگاه تصریح کرد: حال اگر جایی باشد که بتوان این آثار را به نمایش گذاشت امری بسیار مهم و در خور توجه است.

توانایی دارم سفال و سرامیک ایران را تکان دهم

خلیلیان با اشاره به اینکه گمان می‌کنم تنها شخصی هستم که مجوز ساخت تندیس‌های کهن را دارم و صنایع دستی نیز مجوز را صادر کرده ادامه داد: شخصا می‌توانم صنایع دستی سفال و سرامیک ایران را تکان دهم و یک بازار اشتغال برای بیکاران در کارگاه‌های سفال ایجاد کنم.

این هنرمند اصفهانی اظهار داشت: می‌توان با برگزاری چندین دوره آموزشی در عرض چندین ماه نزدیک به 30 تا 40 طرح به این هنرجویان ارائه داد تا در نهایت شاهد باشیم که هنرمندان همواره کارهای جدیدی را به بازار ارائه می‌دهند و همواره آماده سفر برون مرزی با تکنیک‌های نو باشیم.

خلیلیان ادامه داد: متاسفانه اکنون در عرصه صنایع دستی در دیگر کشورها جایگاه خودمان را از دست داده‌ایم و باید به نوعی تلاش کنیم تا به جایگاه اصلی خود بازگردیم.

این هنرمند و مبتکر اصفهانی ادامه داد: به طور مثال در عرصه فرش می‌توانم طرحهایی قابل توجه را ارائه کنم تا در هر جایی از دنیا که می‌رود، مورد توجه قرار گیرد و در نهایت مجددا هنر و فرش ایران در دیگر کشورها رونق بگیرد.

تاریخ گذشته ایران همچون کتابی است که صفحه اول آن سوخته است

این تندیس ساز اصفهانی همچنین در ادامه به فعالیتش برای شناسایی و ساخت قطعات علم اسطرلاب نیز اشاره کرد و گفت: یکی از قطعات این علم مربوط به زلزله‌بوده است.

وی ادامه داد: در این تندیس یک مو و نخ وجود دارد که تکان می‌خورده و نقشی را بر صفحه‌ای که در زیر خود داشته، ایجاد می کرده است.

خلیلیان در پاسخ به اینکه آیا در آن زمان هم دستگاهی چون زلزله نگار وجود داشته، اظهار داشت: گذشته ما چون یک کتابی است که صفحه اول آن سوخته است و نمی‌توان گفت به طور مسلم این جنس مربوط به این کار بوده است اما در نهایت مبین این اصل است که ایرانیان در هزاران سال پیش دارای یک تاریخ بسیار در خور توجه بوده اند.

آثار 40 تیکه دوران هخامنشی بسیار بدیع و قابل توجه توریستها و خارجیان است

وی در ادامه سخنان خود به ساخت مجموعه‌ای از آثار دوران هخامنشی اشاره کرد و اظهار داشت: باید علاوه بر برپایی نمایشگاه‌های چون خطاطی، نقاشی و .. که البته برگزاری آنها نیز امری شایسته است به برگزای چنین نمایشگاهایی نیز توجه کنیم تا از این طریق بتوان تمدن گذشته ایرانیان را به نمایش گذاشت.

خلیلیان تصریح کرد: کمک برای برگزاری چنین نمایشگاهی در کشوری چون انگلستان یا سایر کشورها یک موفقیت بزرگ برای معرفی تاریخ ایران به جهانیان بشمار می‌رود.

به دنبال ساخت وسایل مربوط به علوم تعویض هستم

وی در ادامه با اشاره به اینکه نزدیک به هفت تا هشت سال است که به دنبال ساخت وسایل علوم تعویض وآنچه که مربوط به علوم غریبه می‌شود است، اظهار داشت: در این عرصه مطالعاتی بر روی علوم کیمیاگری، سیمیاگری، هیمیاگری، ریمیاگری و دیمیاگری داشته و نباید فراموش کرد که هر یک از این علوم نیازمند سالها فرصت است و چیزی نیست که کتاب آن را بخوانی چرا که این علوم سینه به سینه می‌گشته و اکنون درصددم تا شکل آن را بسازم.

خلیلیان ادامه داد: علم سیمیاگری مربوط به سیارات بوده است که در حال حاضر مشغول ساخت اسطرلاب، ساعتهای آفتابی و هر آنچه مربوط به این علم است، هستم تا زمانی بتوانم نمایشگاهی از این علم داشته باشم.

وی در این عرصه به ساخت یک ساعت آفتابی مربوط به هزاران سال پیش اشاره کرد که در آن تمام شهرهای دنیا را دارد و گفت:این ساعت دقیقا با استفاده از قطب نما ساعات را درست نشان می‌دهد.

این هنرمند اصفهانی همچنین ادامه داد: شخصا ساعتی را که بوعلی سینا درست کرده بازسازی کرده و اکنون نیز این ساعت درست کار می‌کند.

خلیلیان تصریح کرد: مجموعه کارهایی که انجام داده‌ام بسیار متنوع است و می‌تواند یک موزه را پربار کند.

کلیشه سازی بزرگترین آفت هنرمندان /عدم حمایت، هنرمندان را به کلیشه سازی کشانده است

خلیلیان در ادامه با اشاره به اینکه برای ساخت هر اثر، مطالعات لازم را انجام می‌دهد، اظهار داشت: کپی برداری آفتی است که به هنر ما زده شده و متاسفانه کلیشه جای اندیشه را گرفته است.

وی ادامه داد: اندیشه باید جایگزین کپی شود و باید کلیشه از زندگی هنرمندان خارج شود.

این هنرمند اصفهانی عدم حمایت از هنرمندان را دلیل حرکت آنها به سمت کلیشه سازی دانست و ادامه داد: در دوران صفوی کسانی که در دربار کار می‌کردند یک هنرمند را حمایت می‌کردند و فرصتی را برای ساخت یک اثر به او می‌دادند تا در نهایت آنها اثری بدیع و قابل توجه را خلق کنند.

خلیلیان ادامه داد: در حال حاضر با نگاه به میدان امام مشاهده می‌کنیم که اجناس چینی در این میدان بیداد کرده و قلمزن‌ها و میناکارها و کسانی که نقاشی می‌کشند از طرح‌هایی یکسان استفاده می‌کنند؛ چنانچه اکثریت طرح‌های آنها اینگونه است که یک پادشاه است که دو خدمه پشت آنها قرار گرفته است.

این هنرمند اصفهانی ادامه داد: نباید فراموش کرد که در سطح استان اصفهان قلمزن‌های خوبی وجود دارند که متاسفانه یک برگ از تاریخ هفت هزار ساله را ورق نمی‌زنند تا در نهایت یک چیز دیگر بسازند و در این عرصه مشکل اصلی در واقع حمایت نشدن است.

خلیلیان در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه اصفهان 40 سال پیش "عروس هنرهای دنیا" بوده، گفت: به سبب به روز نبودن اطلاعات وضع صنایع دستی اصفهان اکنون اینگونه شده است.

این هنرمند اصفهانی کلیشه را بدترین آفت صنایع دستی دانست و تصریح کرد: این موضوع در نهایت به جایی می‌رسد که نابودی صنایع دستی ایران را به همراه دارد و باید برای خلق آثار هنری ابتدا به زیبایی آن فکر کرد و آثاری را خلق کنیم که در خور و شایسته باشد.

رئیس هر سازمانی که با هنرمندان در ارتباط است باید آتش کوره خورده باشد و تمام مسائل و سختی های هنرمندان را چشیده باشد.اگر این مسائل رفع شود هنر ایران جایگاه بسیار قابل توجهی پیدا می‌کند

مجید خلیلیان

خلیلیان ادامه داد: رئیس هر سازمانی که با هنرمندان در ارتباط است باید آتش کوره خورده باشد و تمام مسائل و سختی هنرمندان را چشیده باشد.

وی تصریح کرد: اگر این مسائل رفع شود هنر ایران جایگاه بسیار قابل توجهی پیدا می‌کند.

کسانی که نوآوری ذهنی دارند باید حمایت شوند

این هنرمند و تندیس ساز اصفهانی تصریح کرد: حمایت از هنرمندان در درجه اول و کسانی که نوآوری ذهنی دارند باید در راس برنامه کاری قرار گیرد تا هنرمندان بدون دغدغه مالی در این عرصه فعالیت کنند و زیبایی از جلوی ذهن یک هنرمند عبور کند و نباید دغدغه‌هایی چون چک و ... جلوی ذهن یک هنرمند رژه برود.

خلیلیان تصریح کرد: من یک زندگی عادی می‌خواهم و حمایت آینده و نباید زمانی که کسی را بر روی قلتک انداختم مرا کنار بگذارند.

یکی از بهترین هنرمندان اصفهان برای انداختن شیشه عینک خود هم پول نداشت

این هنرمند اصفهانی ادامه داد: به منزل یک هنرمند قدیمی رفتم که او حتی پول برای انداختن شیشه عینک خود نداشت، این در حالی است که زمانی این هنرمند مینیاتور می‌کشید و اکنون در همه دنیا آثار او وجود دارد و آیا حال باید از این هنرمند که چشم خود را روی این کار گذاشت، گذشت.

وی شخصیت دادن به هنرمندها را امری بسیار مهم دانست و گفت: در این عرصه نباید به افراد هنرمند نما بها داد و باید هنرمند را تنها به سبب هنری که دارد، حمایت کرد.

ایجاد اورژانس برای صنایع دستی امری مهم و ضروری است

این هنرمند اصفهانی ادامه داد: باید برای صنایع دستی خود یک اورژانس بنا کنیم چرا که صنایع دستی خیلی مریض است و دوای حل این مشکل به روز کردن سطح معلومات هنرمندان است که باید در این عرصه، فن‌آوری‌های روز را نیز به خدمت بگیریم و نباید تنها بدی برخی از فن‌آوری ها را بیان کرد.

با دعای مادر مجسمه‌ساز شدم

خلیلیان در ادامه سخنان خود در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه چگونه شد که در این راه قدم گذاشت، اظهار داشت: در این عرصه نه استاد داشتم و نه از کسی کوچکترین چیزی را آموختم.

وی در ادامه به داستان زندگی خود اشاره کرد و اظهار داشت: نزدیک 30 سال پیش همراه با مادرم در یکی از خانه‌های قدیمی زندگی می‌کردیم و امرار معاش خود را از طریق موسیقی می‌گذراندم اما درآمدی که از این راه در می‌آوردم را مادرم به هیچ عنوان خرج نمی‌کرد چون بسیار مذهبی بود و روزی که فهمیدم او بر این باور است که این پول مشکل دارد از خدا راهکاری خواستم.

خلیلیان ادامه داد: چون عاشق کارهای زیرخاکی بودم از یکی اقوام که در این عرصه فعالیت می‌کرد، گل خواستم و بعد از ساخت نخستین اثر خود آن را به فروش رساندم و از اینجا بود که در این عرصه فعالیت خود را شروع کردم.

این هنرمند اصفهان ادامه داد: چندین کتاب، برای ساخت گل سنتی مطالعه کردم و پس از چندین آزمون و با دعای مادر این کار گرفت و بعد از آن دیگر این پولها توسط مادر قابل قبول بود و تمام ذهنیات من انجام این کار بود.

خلیلیان با اشاره به اینکه تاکنون نزدیک به 40 نمایشگاه در کشورهای مختلف برپا کرده، اظهار داشت: بزرگترین نمایشگاهی که داشته مربوط به اجلاس سران کشورهای اسلامی در تالار وحدت است.

ساخت دهکده‌هایی برای گل درمانی در اطراف شهر شایسته است

این تندیس ساز و هنرمند اصفهانی با اشاره به اینکه در نماد دهکده‌هایی وجود دارد که هرگاه مردم از زندگی پر دود و دم خسته شده‌اند به آنجا می‌روند و کار گل می‌کنند، ادامه داد: چون گل به انسان نزدیک است و آرامش بخش است و انرژیهای منفی را از انسان دور می کند.

وی اظهار داشت: گل در واقع همان دوران کودکی و شکل پذیری انسان است و وقتی به کوره می‌رود در واقع همان پختگی است که یک انسان به دست می‌آورد و بعد از کوره یک لعاب خورده و صیقلی می‌شود و بعد از گذشت زمان ترک می‌خورد انسانی است که پیر می‌شود و بعد می‌شکند.

خلیلیان خاطرنشان کرد: نزدیکی سفال و انسان تقریبا یک گونه است و اگر گل را در دست بگیریم به یک آرامش می‌رسیم به همین سبب (چون موسیقی درمانی) گل درمانی داریم که در بیمارستان‌های روانی دنبال می‌شود و خوب است چنین کارهایی در اطراف شهر نیز دنبال شود.

به گزارش خبرنگار مهر به طور قطع استفاده از چنین هنرمندانی برای معرفی تاریخ کهن ایران اسلامی می تواند نام و آوازه ای نو از ایران را به نمایش بگذارد، آوازه ای که ایرانیان هزاران سال پیش بر جای گذاشتند و هیچ کشور دیگری نیز از آن برخوردار نیست و با معرفی این آوازه تاریخی، این امر را بر کسانی که شاید شک بر فرهنگ و تاریخ ایران دارند مسلم می کند که مردم ایران اهل هنر و فرهنگ هستند و سیاه نمایی هایی که برای ایران توسط برخی مطرح می شود حرف پوچی بیش نیست.

................................................

گفتگو: محمد قاسمی

عکس: احسان خسروی