یادمان
کاوش‌های ناتمام در نجات آثار تاریخی سیمره
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- پنج شنبه, 14 فروردين 1393 12:22
- آخرین به روز رسانی در پنج شنبه, 14 فروردين 1393 12:22
- نمایش از پنج شنبه, 14 فروردين 1393 12:22
- بازدید: 3789
برگرفته از همشهری آنلاین
محمد باریکانی
محوطه باستانی سیمره سرانجام بدون انجام کامل کاوش‌های نجات‌بخشی به زیر آب می‌رود تا بدین‌ترتیب یکی از مهم‌ترین محوطه‌های تمدنی و تاریخی زیر آب‌های سد سیمره غرق شود.
این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که همین یک‌ماه پیش رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی در سازمان میراث فرهنگی از رایزنی‌ها برای توقف آبگیری سد سیمره تا اتمام کامل کاوش‌های باستان‌شناسی خبر داد. حمیده چوبک آن زمان اعلام کرده بود که آبگیری سد سیمره در توافق با متولیان سدسازی به تعویق افتاده تا باستان‌شناس‌ها کاوش‌های نجات‌بخشی در محوطه آبگیری سد را به اتمام برسانند.
خوش‌بینی‌ها نسبت به انجام کاوش‌های نجات‌بخشی البته اندک بود چرا که فاز نخست آبگیری سد سیمره آغاز شد و امکان کاوش‌های نجات بخشی به حداقل رسید.پیش از صدور مجوز آبگیری سد سیمره روزنامه همشهری در گزارش‌هایی به وضعیت محوطه باستانی سیمره و کاوش‌های نجات‌بخشی ناکافی و ناتمام در این محوطه باستانی و مهم کشور اشاره کرده بود.
اگرچه با توافق سازمان میراث فرهنگی و متولیان سدسازی، آبگیری سد سیمره برای مدتی کوتاه متوقف شد اما جاری شدن آب در این محوطه امکان انجام کاوش‌های نجات‌بخشی را نداد و باستان‌شناس‌ها البته آنطور که خبرگزاری میراث فرهنگی اعلام کرده، تنها توانسته‌اند پلان‌های معماری محوطه‌هایی که غرق می‌شوند را داشته باشند.
غرق یک تمدن باستانی
محوطه باستانی سیمره از نقاط بسیار مهم تمدنی در ایران است. براساس گزارش‌ها، صدور مجوز آبگیری سد سیمره در سال ۱۳۹۰ تعداد بی‌شماری از آثار و محوطه‌های باستانی سیمره را غرق کرد.
حمیده چوبک رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی سازمان میراث فرهنگی که آن زمان رئیس پایگاه باستان‌شناسی قلعه الموت بود اکنون به خبرگزاری میراث فرهنگی گفته است که مجوز آبگیری سد سیمره بدون اندیشه‌های حفاظتی و جابه‌جایی آثار صادر شده است. به گفته او، با صدور مجوز آبگیری سد سیمره در سال ۱۳۹۰، بخشی از محوطه‌های باستانی پشت سد از جمله محوطه باستانی برزقواله از دوره ساسانی به زیر آب رفت. چوبک می‌گوید آنچه در سیمره اتفاق افتاده، یک فاجعه باستان‌شناسی است.آنطور که رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی سازمان میراث فرهنگی اعلام کرده است، کاوش‌های نجات‌بخشی در محوطه باستانی سیمره نیز محدود، بدون نتیجه و ناتمام انجام شد.
حمیده چوبک می‌گوید: اگر تفکرحفاظتی لحاظ می‌شد حداقل این اطمینان وجود داشت که آثار باستانی این محوطه زیر آب محفوظ بماند یا آنکه به حفاظت و جابه‌جایی آثار اقدام می‌شد.حمیده چوبک اما پیش‌تر خبر داده بود که در توافق با سدسازها قرار شد پس از انجام کامل کاوش‌های نجات بخشی در محوطه باستانی سیمره، این سد آبگیری شود.
فرصت یک هفته‌ای برای نجات آثار تاریخی
باستان‌شناس‌ها هم‌اکنون در محوطه باستانی سیمره حضور دارند تا در فرصت یک هفته‌ای باقیمانده، کاوش‌های نجات بخشی آثار بالادستی را که غرق نمی‌شوند انجام بدهند.
درحالی‌که ناتمام ماندن کاوش‌های نجات بخشی در محوطه باستانی سیمره اعلام شده، اما حمیده چوبک می‌گوید که رویکرد و سیاستگذاری کلی فعلی پژوهشکده باستان‌شناسی کاملا حفاظتی است و صدور مجوز زود هنگام آبگیری سد سیمره عبرتی بود تا یک بازنگری در برخورد با احداث طرح‌های عمرانی و نجات‌بخشی محوطه‌های باستانی داشته باشیم.
حمیده چوبک با تأکید بر اینکه مدیریت کاوش‌های نجات بخشی باید با پیش‌بینی صحیح حفاظتی انجام شود گفت: در توسعه و فعالیت‌های عمرانی باید به حفاظت پایدار محوطه‌های باستانی و تاریخی توجه شود.
محوطه باستانی سیمره یکی از نقاط بسیار مهم تاریخی و فرهنگی ایران است که آثار به‌دست آمده از آن حتی به عصر نوسنگی می‌رسد.در کاوش‌های پیش از آبگیری سد سیمره از میان 150اثر باستانی و تاریخی موجود در این محوطه تنها 15اثر در پروژه نجات بخشی قرار گرفتند.
کاوش‌های نخست نجات بخشی در محوطه باستانی سیمره نیز تنها به محوطه‌هایی اختصاص یافت که از اهمیت بیشتری نسبت به دیگر محوطه‌های حوزه آبگیر برخوردار بودند.به گفته باستان‌شناس‌ها، آثاری از دوره‌های مختلف تاریخی از عصر نوسنگی، مفرغ و آهن تا دوره اشکانی، ساسانی، هخامنشی و دوره اسلامی در محوطه حوزه آبگیر سد سیمره یافت شده است.
آبگیری سد سیمره در وسعتی برابر با 50کیلومتر صورت می‌گیرد. آنطور که باستان‌شناسان می‌گویند، آثار ارزشمندی از دوره‌های مختلف در سیمره وجود دارد. اینکه اثری از دوره مفرغ از این محوطه کشف شود، اهمیت زیادی دارد و وقتی گچبری‌های ساسانی که نمونه‌های آن در تیسفون و دیگر محوطه‌های باستانی کشور وجود دارد از سیمره به‌دست می‌آید، نشانگر ارزش‌های تاریخی این محوطه است. باستان‌شناسان تأکید می‌کنند که آثار شناسایی شده در بررسی‌های تاریخی اهمیت زیادی دارند و پژوهشکده میراث فرهنگی در موضوع کاوش‌های نخست سیمره در سال‌های گذشته بسیار کوتاهی کرد و نتوانست در ماجرای سیمره به نیاز باستان‌شناسی کشور پاسخ بدهد.
