ایران‌بوم

به گزارش ایسکانیوز ،در مرکز شهر محمود آباد واقع در جنوب شرقی آذربایجان غربی تپه ای وجود داشت که به تصور مردم و مسئولین شهری در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و به همین دلیل سالها از هرگونه ساخت و ساز و یا حتی تعریض خیابان در اطراف آن جلوگیری می شد . تپه محمود آباد در یک روز بارانی و تعطیل در اردیبهشت ماه سال جاری توسط شهرداری شهر محمود آباد تخریب می شود. این اقدام شهرداری مورد اعتراض مردم و دوستداران میراث فرهنگی قرار گرفته و تخریب تپه به اطلاع مسئولین میراث فرهنگی می رسد . محسن یاری عضو انجمن ادبی شهر محمود آباد در این باره می گوید : (( ما بلافاصله با سرهنگ فرهنگ قنبری مسئول یگان سازمان میراث تماس گرفتیم ، اظهار بی اطلاعی و ابراز ناراحتی شدید کرد. او گفت شهرداری بدون هماهنگی اجازه انجام چنین کاری را ندارد، اما طی تماسی که یک ساعت بعد با ایشان داشتیم ،سرهنگ قنبری اذعان داشت این کار با هماهنگی من انجام شده. بعد از آن هم تیم اعزامی کارشناسان استان به محمود آباد اعلام کردند آدرس ثبت شده اشتباه بوده و شماره ثبت برای تپه دیگری است! بعد از 3 روز هم سازمان میراث فرهنگی استان اعلام کرد این تپه اصلاً باستانی نیست !؟))
تخریب تپه محمود آباد با این سرعت و اظهار اینکه این تپه اصلا باستانی نیست سوالات زیادی را در ذهن هر خواننده ، شنونده و دوستدار میراث فرهنگی ایجاد می کند و شاید اولین سوال مردم محمودآباد این باشد که اگر این تپه باستانی نبوده چرا تاکنون به صورت تلی از خاک در مرکز شهر دپو شده و شهرداری های قبلی برای تعریض خیابان کناری، آن را تخریب نکرده اند ؟ شیرزاد پاک شهردار اسبق محمود آباد در این باره می گوید : ((برای اجرای طرح هادی شهر از کارشناسان میراث فرهنگی میاندوآب دعوت شد و من شخصا با آنها تمام تپه های اطراف محمودآباد را گشتیم آنها از باستانی بودن این تپه مطمئن بودند ،به همین جهت ما نتوانستیم برای تعریض خیابان اقدام کنیم .طبق قانون شهرداری موظف است هنگام اجرای طرح توسعه شهری با کارشناسان میراث فرهنگی مشاوره کند. ))

*** وقتی که شهرداری در خرید حمام به میراث فرهنگی کمک می کند
در حالی که شهردار اسبق محمودآباد باستانی بودن این تپه را با توجه به قدمت و سفالهای روی تپه بدیهی می داند ،کوروش صدیقی شهردار فعلی محمودآباد در پاسخ به این پرسش که آیا پیش از تخریب تپه از سازمان میراث فرهنگی کتبا استعلام شده و پاسخ چه بوده است ؟ می گوید :(( شهرداری با میراث فرهنگی در تعامل است. ما در خرید یک حمام قدیمی به میراث فرهنگی کمک کردیم .آنها نیز این تپه را که باستانی نبوده و سالها به دلیل ثبت آدرس اشتباه ، تپه باستانی فرض شده ، طی توافق نامه ای به تاریخ 22/1/89 به شهرداری واگذار کردند. ))
شیرزاد پاک شهردار سابق محمود آباد نیز از توافق میراث برای گرفتن سه قطعه زمین به مساحت حدود 600 تا700 متر مربع خبر می دهد و اظهار می دارد که میراث فرهنگی به ازای گرفتن این سه قطعه زمین، تپه محمود آباد را به شهردار فعلی واگذار کرده است .همچنین میراث فرهنگی این سه قطعه زمین را به همراه 30 میلیون تومان پول به آقای زندی مالک حمامی قدیمی با قدمتی حدود 120 سال واگذار کرده و حمام را از زندی خریداری نموده است .

*** باستانی بودن یا نبودن ،مساله این است
اما شاید مهمترین سوال در تخریب تپه محمود آباد آن است که آیا این تپه اساسا باستانی بوده یا خیر ؟ اگر باستانی نیست چگونه این همه سال کارشناسان بر باستانی بودن آن صحه گذاشتند ؟ و دوم اینکه آیا از نظر علمی این امکان وجود دارد که یک اثر به ثبت ملی برسد و سپس آدرس آن به اشتباه ثبت شود ؟ آیا این اشتباه منجر به از بین رفتن یک اثر ملی نمی شود و آیا می توان به راحتی از کنار اثری ملی که متعلق به همه مردم یک کشور بوده و زمان و مکان خاصی را در برنمی گیرد گذشت و به اشتباه جای دیگری را به ثبت رساند ؟ تپه باستانی و به ثبت رسیده اصلی کجاست و چه بر سرش آمده است ؟
علی اسماعیل نژاد دبیر انجمن دوستداران یادگارهای تاریخی ایزیرتو یکی از انجمن های فعال آذربایجان غربی درپاسخ به این پرسش که آیا تپه محمود آباد باستانی است ؟ می گوید : (( در خصوص تپه محمودآباد دو موضوع مطرح است اول اینکه آیا این تپه باستانی است ؟ و دوم آیا این تپه به ثبت ملی رسیده است ؟ در پاسخ به پرسش اول باید گفت با توجه به تصاویر ، عکسها ، اسناد، 30 قبر مکشوفه و سفالهای به دست آمده این تپه باستانی و متعلق به دوره مانایی ها بوده و قدمتی حدود سه هزار سال دارد. به گفته اسماعیل نژاد بیشتر دوره ها ، از روی سفالها تخمین زده می شوند و سفال های تپه محمود آباد متعلق دوران مانایی ها است.
او ادامه می دهد : ((طبق پیگری های انجام شده این تپه شماره ثبت نداشته و به ثبت ملی نرسیده اما مشکل اینجا است که شهرداری باید قبل از تخریب از سازمان میراث درخواست می کرد تا چند کارشناس، ارزش باستان شناسی تپه را مورد ارزیابی قرار دهند نه اینکه آنها را در برابر عمل انجام شده قرار دهد و بعد از اینکه تپه تخریب شد ، رییس سازمان میراث فرهنگی بدون انجام هیچ کار کارشناسی بر روی تپه، اطلاع دهد که این تپه اصلا باستانی نیست . این کار به هیچ وجه علمی نبوده، چگونه بدون انجام کارهای باستان شناسی روی تپه می توان چنین سخنی گفت! این در حالی است که اسناد و فیلم های موجود این امر را ثابت می کنند که تپه محمود آباد ارزش انجام کار باستان شناسی را داشته است .))
اسماعیل نژاد در پاسخ به این پرسش که آیا امکان ثبت ملی یک اثر به اشتباه وجود دارد ؟ می گوید : ((برای به ثبت ملی رساندن یک اثر کارشناسان پس از گمانه زنی ،بررسی، جمع آوری اسناد، مدارک ، نقشه و تکمیل مطالعات پرونده، را جهت ثبت ملی ارسال و اثر بعد از 6 ماه تا یکسال به ثبت می رسد. ))
او ادامه می دهد :مهمترین سوال در باره تپه محمود آباد این است که تپه اصلی به ثبت رسیده کجاست و چه بلایی بر سر آن آمده ؟
یعقوب ابراهیمی عضو هیات علمی گروه باستان شناسی دانشگاه چالوس نیز که چند سال قبل در سفری به محمود آباد این تپه را مورد بازدید قرار داده، معتقد است که این تپه متعلق به هزاره اول ( دوران مانایی ) است و آثاری تا دوران اسلامی را در بر داشته است . او می گوید : ((تپه های باستانی مشخصه های خاص خود را دارند و کاملا قابل شناسایی هستند البته بر روی این تپه سفال هایی وجود داشت که به راحتی دوره آنها قابل تخمین بود .))

***300 میلیون منافع اقتصادی
اما پرسش دیگر ی نیز در این میان مطرح است که تخریب تپه برای احداث میدان تره بار یا بازار سرپوشیده در مرکز شهری با جمعیت 6 هزار نفر برای شهردار چقدر توجیه پذیر است ؟ و چرا زمین مناسب تری را انتخاب نکرده است ؟ کوروش صدیقی شهردار فعلی محمود آباد در این باره می گوید : (( احداث این بازار علاوه بر داشتن 300 ملیون تومان منافع اقتصادی برای شهرداری و ایجاد شغل برای بیش از 70 نفر، از تبدیل این مکان به محلی جهت حضور اشرار و معتادین جلوگیری می کند.))
اما شهردار قبلی محمود آباد معتقد است میدان تره بار شاهین دژ نزدیکترین شهر به محمود آباد با جمعیتی بالغ بر 40 هزار نفر به دلیل عدم کارایی لازم تغییر کاربری داده و چگونه شهری مانند محمود آباد با داشتن 6 هزار نفر جمعیت نیازمند چنین مکانی است ؟او احداث میدان تره بار در محمود آباد را فاقدتوجیه اقتصادی - فنی می داند . شیرزاد پاک می گوید : (( بر فرض هم که قرار است این مکان به بازار سر پوشیده تبدیل شود چرا این بازار در همان 700 متر زمین واگذار شده به میراث ساخته نشد . و اگر این تپه باستانی نبوده چرا شهرداری در توافق و با واگذاری سه قطعه زمین به میراث فرهنگی این تپه را تخریب کرده است ؟))

*** تکرار و باز تکرار
این اولین باری نیست که از تخریب یک اثر سخن به میان می آید چندی پیش نیز که شاهد دزدیده شدن کتیبه مسجد وکیل شیراز بودیم .میراث فرهنگی و اوقاف هرکدام سعی در مبرا کردن خود از مسئولیت حفاظت این اثر داشتند .تخریب تپه ای مانند محمودآباد تازگی نداشته و این مساله در موارد دیگر نیز تکرار شده مخصوصا در شهر های کوچک که توسعه شهری یک خواست جمعی است .هرروز می شنویم که فلان سایت یا اثر باستانی به دلیل ایجاد خیابان یا کشیدن جاده و یا ساختن سد تخریب می شوند و بجای آنها بلوکهای سیمانی سر به آسمان می برند و زمانی که این امر به اطلاع مسئولین میراث می رسد یا با بی تفاوتی آنها روبرو شده و یا سعی در توجیه تخریب آن اثر دارند. از سوی دیگر به نظر می رسد قدرت اجرایی میراث فرهنگی مخصوصا شهرستان ها ضعیف بوده و نیازمند حمایت بیشتر است .تداوم این قبیل اتفاقات نشان می دهد که سازمان میراث فرهنگی باید تدابیر جدی تری برای جلوگیری از تکرار این مسائل بیندیشد. مهم میراث به یادگار مانده از گذشتگان است ،میراثی که هنر، فرهنگ و تاریخ یک کشور را در سینه نگاه داشته و به ما می رسد و ما نیز این امانت را به پاسداشت هویت ملی باید به بهترین شکل به آیندگان بسپاریم.