سیوند
سدسازی غیر کارشناسی، محیط‌زیست را تهدید می‌کند
- سیوند
- نمایش از دوشنبه, 10 خرداد 1389 12:06
- بازدید: 4104
برگرفته از همشهری آنلاین
«بی‌توجهی به ملاحظات زیست محیطی، خسارات جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست و میراث طبیعی کشور وارد ساخته است».
این مضمونی است که تقریباً در تمام گفت‌وگوهای کارشناسان محیط‌زیست به انحای مختلف مطرح می‌شود. به ویژه وقتی پای پروژه‌های عمرانی نظیر احداث جاده، انتقال شبکه نیرو، نفت، گاز و مخابرات درمیان باشد، بارها بر این نکته تاکید می‌شود که آنچه در کشور ما جایی ندارد ارزیابی زیست‌محیطی است.
سدسازی نیز از جمله پروژه‌هایی است که همواره با تخریب و تهدید محیط‌زیست توأم بوده است. سد سیوند که هنوز آبگیری آن آغاز نشده، یکی از دغدغه‌های علاقه‌مندان به طبیعت و محیط‌زیست است که پیوسته نسبت به پیامدهای نامطلوب آن هشدار داده‌اند. سدی که آبگیری آن سبب نابودی 8 هزار اصله درخت 400 ساله می‌شود، با این همه این روند همچنان ادامه دارد.
در نشستی که تحت عنوان برنامه عمران سازمان ملل متحد با موضوع بحران آب، در دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه برگزار شد، کارشناسان و محققان نسبت به پیامدهای نامطلوب سدسازی بی‌رویه بر محیط‌زیست کشور هشدار دادند.
این کارشناسان، خشک شدن تالاب‌ها و به تبع آن جابه‌جایی جمعیتی و تحت تاثیر قرار دادن لانه‌گزینی پرندگان، فرسایش خاک و تخریب اکوسیستم‌های حاشیه رودخانهها را از بارزترین اثرات سدسازی بی‌رویه در کشور می‌دانند.
به گزارش میراث خبر دکتر بصیری، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان، در این نشست مشکل مدیریت در حوزه آب را یکی از مشکلات سدسازی در ایران عنوان کرد.
او به این نکته اشاره کرد که معمولا از مردم ساکن در نواحی که سدسازی می‌شود، برای ساخت سد نظرخواهی نمی‌شود: «ساختن سد موجب رونق اقتصادی نواحی بالادست و فقر نواحی پایین‌دست می‌شود. همچنین توهم فراوانی آب در پشت سدها موجب می‌شود که ما مصرف بیشتری داشته باشیم.»
به گفته بصیری، سدسازی بی‌رویه با جلوگیری از بروز سیلاب‌ها، موجب خشک‌شدن تالاب‌ها می‌شود. تالاب‌هایی مانند تالاب گاوخونی در اصفهان و تالاب‌های استان خوزستان.
همچنین سد زدن موجب زیر آب رفتن اراضی و در نتیجه جابه‌جایی جمعیت می‌شود.
بصیری از پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی و کاهش میزان آب رودخانهها به عنوان دیگر تاثیرات نامطلوب ساخت سد اشاره کرد.
به گفته بصیری این اثرات نامطلوب موجب شده است تا جنبش ضد سدسازی در آمریکا به وجود آید که در نتیجه اقدامات این جنبش، از سال 1912 تا امروز 465 سد در ایالات متحده تخریب شده است که 27 سد، سدهای بزرگ بوده‌اند. تنها در دهه 90 میلادی نیز، 177سد در آمریکا از بین رفته است.
بحث کارشناسان در نامطلوب‌بودن تاثیر سدسازی بی‌رویه در حالی است که «فرهنگ کوثر»، استاد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس بر این نکته تاکید می‌کند که اصولا ایران به دلیل داشتن ذخایر آبرفت‌های درشت‌دانه، نیازی به سدسازی ندارد و می‌توان کمک کرد که در این آبرفت‌ها آب کافی ذخیره شود.
به گفته کوثر، ایران مقام نخست در فرسایش خاک در دنیا را دارد. برای جلوگیری از اثرات این فرسایش، آب را روی خاک پخش می‌کنیم. این موجب می‌شود که گل موجود در آب روی خاک رسوب کند و آن را تقویت کند. اما ساخت سد موجب می‌شود که این سیلاب‌های سطحی به وجود نیاید و در نتیجه نتوانیم از فرسایش خاک جلوگیری کنیم.
95درصد مردم ایران به آب سالم دسترسی دارند
نماینده سازمان ملل متحد در ایران گفت: «در آغاز قرن 21 در دنیایی زندگی می‌کنیم که هر چند توسعه را برای رفاه بیشتر مردم تجربه می‌کنیم، اما هنوز فاصله زیادی میان فقیر و غنی وجود دارد.»
«کنوت استبی» در نشست مطبوعاتی امروز برنامه عمران سازمان ملل متحد با موضوع «بحران آب» در دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه، گزارشی از توسعه انسانی سال 2006 ارائه کرد.
وی افزود: «هرساله دو میلیون کودک در دنیا به دلیل فقدان آب و دستشویی بهداشتی جان خود را از دست می‌دهند، 1/1 درصد از مردم هنوز به آب بهداشتی دسترسی ندارند و 6/2 درصد بهداشت کافی را تجربه نمی‌کنند.»
به گفته استبی، مسئله جهان امروز کمبود آب نیست، بلکه دسترسی هرچه بیشتر به آب و تمرکز بر رفع فقر به عنوان یکی از علل عدم دسترسی به آب است.
نماینده سازمان ملل در تهران تأکید کرد که برای دسترسی به این اهداف باید اهداف توسعه هزاره را در نظر بگیریم. هر ساله 8/1 میلیون کودک در جهان به دلیل مصرف آب آشامیدنی آلوده و ابتلا به اسهال جان خود را از دست می‌دهند.
او با بیان اینکه آب آلوده در جهان بیشتر از هر جنگی کشته می‌گیرد، گفت: «مردم در کشوری مانند کنیا 5 تا 10 برابر مردم لندن و رم برای تهیه آب سالم هزینه می‌پردازند و 4 میلیارد ساعت برای تهیه آب کار انجام می‌شود».
استبی این حجم کار را مساوی با فعالیت نیروی کار در فرانسه ذکر و تصریح کرد: «در خصوص بحران آب چهار مسئله باید مدنظر قرار گیرد. نخست اینکه دقیقا بپذیریم دسترسی به آب یکی از بخش‌های حقوق بشر است و قانونگذاری دسترسی به مصرف روزانه 20 لیتر آب حق قانونی هر شهروند است.»
نماینده سازمان ملل استراتژی ملی در زمینه بهداشت آب و تخصیص بودجه تاکید کرد و گفت: «دولت‌ها یک درصد GPP را به تأمین آب اختصاص دهند.»
وی ادامه داد: «مسئله سوم از بین بردن فقر است که باید از کمک‌های بین‌المللی در این زمینه استفاده شود و نهایتا یک طرح عملی جهانی در زمینه ایدز، آب و تحصیل برای همه مردم تهیه شود.»
استبی با اشاره به اینکه اطلاعات گزارش توسعه انسانی سال 2006 از سال2004 تهیه شده است به تحلیل وضعیت ایران پرداخت و گفت: «ایران از نظر دسترسی مردم به آب سالم در رتبه 24 جهان قرار دارد و 95درصد از مردم ایران به آب بهداشتی دسترسی دارند.»
نماینده سازمان ملل در عین حال افزود: هنوز 5 تا 6درصد مردم ایران به آب سالم دسترسی ندارند و منابع آب در ایران تحت تأثیر صنایع دچار آسیب‌های زیست‌محیطی شده و خسارات غیرقابل برگشتی به تالاب‌ها، دریاچه ارومیه و دریاچه هامون وارد شده و سیاست‌های کشاورزی غلط بر آنها تأثیر گذاشته است.»
