خط فارسی
محمد دبیرمقدم: هرگونه دخل و تصرف در خط فارسی عیب دارد
- خط فارسی
- نمایش از سه شنبه, 01 اسفند 1391 09:34
- بازدید: 6030
محمد دبیرمقدم معتقد است، هرگونه دخل و تصرف در خط فارسی هزاران عیب دارد و هیچ حسنی ندارد. رسم‌الخط مصوب فرهنگستان بهترین الگوست و باید همه بکوشیم از این رسم‌الخط استفاده کنیم.
shock drop air force 1 full uv reactive | lebron x for 50 dollars , Kids Air Jordan — Rebel Occupation
محمد دبیرمقدم - معاون علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مدیر گروه زبان‌شناسی دانشکده‌ی زبان‌های خارجی و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی - در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره‌ی مشکلات خط گفت: خط موضوعی است که با فرهنگ و تاریخ یک کشور سخت عجین است. کشورهایی مثل ژاپن شش قرن است که خط دارند و به همین دلیل است که درباره‌ی پیشینه و نیای خط ژاپنی اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد.
او افزود: امروز در ژاپن سه نظام خطی هم‌زمان وجود دارد؛ یعنی وقتی شما روزنامه می‌خوانید، باید سه خط «کانجی»، «هیراگانا» و «کاتاگانا» بدانید. خط «کانجی» به‌عنوان مبنای اصلی خط ژاپنی از چینی آمده است. زبان چینی تصریف ضعیفی دارد. ما فعل‌مان با فاعل مطابقت می‌کند، نشانه‌ی زمان گذشته داریم و...، اما زبان چینی این نشانه‌ها را ندارد؛ یعنی ساختارش این‌گونه است. ما در تقسیم‌بندی‌های زمانی اصطلاحا به این زبان‌ها «زبان‌های گسسته» می‌گوییم.
دبیرمقدم همچنین گفت: خط «کانجی» درواقع «ایده‌نگار» و «تصویرنگار» است. مثلا در این خط تصویر آدمی که دست‌هایش را باز کرده و در گذشته به معنای «آدمِ بزرگ» بوده، بعدها به «بزرگی و شخصیت بزرگ» در معنای انتزاعی‌اش تبدیل شده است. به همین دلیل وقتی ژاپنی‌ها این خط را گرفتند، چون نظام دستوری زبان ژاپنی با چینی متفاوت بود، نمی‌توانستند فقط از خط «کانجی» استفاده کنند، بنابراین برای هسته‌ی کلمه از آن خط استفاده کردند و برای پسوندهای تصریفی تعدیل‌هایی کردند که این تعدیل‌ها خط «هیراگانا» است.
او اضافه کرد: خط «هیراگانا» یک نوع خط «هجایی» است؛ یعنی مثلا برای هرکدام از هجاهای «کَ»، «کِ» و «کُ» یک علامت دارد و این‌طور نیست که برای هر آوا یک نشانه داشته باشد. علاوه بر این، ژاپنی‌ها برای نوشتن نام‌های خارجی مثلا «ایران» و «آمریکا»، برای نوشتن نام اشخاص مثلا نام‌هایی که به زبان‌های عربی و هندی هستند و نیز نام حیوانات، خط دیگری به نام «کاتاگانا» دارند.
دبیرمقدم سپس گفت: من به یاد دارم بیست و چند سال قبل در زمان زلزله‌ی شیراز، در یکی از روزنامه‌های ژاپن نوشته شده بود که «در شیراز زلزله آمد.» کلمه‌ی «زلزله» را به «کانجی» نوشته بود، «در» را «هیراگانا» و «شیراز» را چون اسم خاص است، به «کاتاگانا» نوشته بود.
او در ادامه افزود: به همین دلیل است که برای خواندن روزنامه در ژاپن، باید این سه خط را بدانید. 12 سال طول می‌کشد تا بچه‌ها خط را یاد بگیرند، به همین دلیل تا دوران دبیرستان ساعتی برای آموزش خط دارند. با همه‌ی این‌ها در ژاپن گرچه صحبت‌هایی درباره‌ی تغییر خط بوده، اما هیچ‌وقت این صحبت‌ها جدی نشده و نخواهد شد، چون این خط با فرهنگ آن‌ها عجین است و آن را جزوی از فرهنگ خود می‌دانند.
دبیرمقدم گفت: همین مسأله درمورد چینی هم هست. فکر می‌کنید اشکالات خط انگلیسی کم است؟ شما «laugh» به معنای «خندیدن» را چگونه می‌نویسید؟ «ugh» می‌نویسید، اما «ف» می‌خوانید، یا «write» را چگونه می‌نویسید و چطور می‌خوانید؟ خط فرانسوی هم که بدتر است.
او در ادامه درباره‌ی چرایی وجود این مشکلات در خط‌های جهان، اظهار کرد: فکر نکنید مشکلات فقط در خط فارسی است؛ در همه‌ی کشورهایی که تمدن کهن دارند و سابقه‌ی نوشتار در آن‌ها قدیمی است، همین مسأله وجود دارد که چه‌کار کنیم خط با زبان انطباق ندارد. هرچه خط کهن‌تر باشد، انطباقش با گفتار فاصله می‌گیرد؛ چون زبان تغییر می‌کند، اما خط محافظه‌کار است. گفته می‌شود چون بزرگان این‌گونه نوشته‌اند، ما هم این‌طور بنویسیم؛ یعنی برای ما یک الگو از پیشینیان وجود دارد.
دبیرمقدم همچنین درباره‌ی تبعات تغییر خط فارسی گفت: بینید چقدر با خط فارسی کار هنری شده است. هرگونه دخل و تصرفی در این خط تبعاتی دارد. هیچ حسنی ندارد و هزاران عیب دارد. در تاجیکستان هم که سال‌هاست از خط «سیریلی» یا «سیریلیک» استفاده می‌شود و باید تا به حال به آن عادت می‌کردند. امروز اراده‌ای جدی در مقامات ارشد سیاسی، فرهنگی و ادبی تاجیکستان برای احیای خط فارسی وجود دارد و آن‌ها این خط را «خط نیاکان» می‌نامند.
او در ادامه یادآوری کرد: اگر هم خط عوض شود، زبان باز هم راه و سرعت تغییراتش را دارد، بنابراین دوباره همان مسائل شکل می‌گیرد. بنابراین کاری نیست که یک بار انجام شود و برای همیشه دیگر هیچ اشکالی نباشد. چه‌کسی در ترکیه که خطش را عوض کرده، درباره‌ی این‌که جامعه چه وضعی را نسبت به آن حس می‌کند، مطالعه کرده است؟ آیا در آن‌جا انقطاع فرهنگی پیش نیامده است؟
دبیرمقدم سپس تأکید کرد: باید نگاه‌های تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و منطقه‌یی به این مؤلفه‌ها داشت و راه‌هایی برای تسهیل آموزش خط فارسی پیدا کرد. همین یک‌دست کردن رسم‌الخط که در فرهنگستان صورت گرفته، یک راه حل است. فقط صد جلسه در شورای فرهنگستان برای یک‌دست کردن رسم‌الخط کار کرده‌ایم و این از تشتت جلوگیری کردن است. این‌ها همه در جهت این است که زبان‌آموز از ابتدا وقتی با این خط آشنا می‌شود، با یک نظام یکسان روبه‌رو شود.
او همچنین درباره‌ی این‌که چرا تا امروز هنوز این اتفاق نیفتاده، گفت: مسائل علوم انسانی همین‌طور است؛ مؤلفه‌های مختلف با هم گره می‌خورد، نسل‌های مختلف در کنار هم هستند. هرکدام سال‌ها به یک نظام نوشتاری عادت کرده‌اند، مطبوعات سال‌هاست که دارند سنتی را با خود حفظ می‌کنند. این‌طور نیست که بتوان با یک فرمان این‌ها را تغییر داد، صلاح هم نیست که مسائل فرهنگی و اجتماعی را با چنین روش‌هایی حل کرد.
دبیرمقدم در پایان تصریح کرد: پیشنهاد من این است که همه بکوشیم از رسم‌الخط مصوب فرهنگستان به‌عنوان محور کار استفاده کنیم. فرهنگستان هم آن‌قدر منعطف هست که هرجایی احساس کرده نیاز به بازنگری هست، انجام داده است. اما الآن در مورد رسم‌الخط مصوب فرهنگستان، در فرهنگستان اجماع قاطع هست. در این مؤلفه‌ها هیچ‌وقت نمی‌توان از عدد صد صحبت کرد، اما همه متفق‌القول هستند که بهترین الگو رسم‌الخط مصوب فرهنگستان است.
