ایران‌بوم

این شهر به دستور شاپور اول ساسانی، دومین پادشاه سلسه ساسانیان ساخته شده و تاریخ ساخت آن بر اساس کتیبه پهلوی ستون‌های یادبود مربوط به سال 262 میلادی است.

این شهر تاریخی با وسعتی نزدیک به 200 هکتار، شامل 3 بخش است؛ بخش نخست یا اصلی که با یک حصار سنگی محصور بوده، بناهای حکومتی و مذهبی همچون تالار تشریفات، کاخ والرین، ایوان و حیاط موازییک و معبد آناهیتا را شامل می‌شود؛ بخش دوم که قسمت حفاظتی و نگهبانی شهر بوده، شامل قلعه‌ای به نام قلعه دختر است که در طرف شمال شهر بر سینه کوه شاپور قرار گرفته است؛ بخش سوم نیز شامل بناهایی چون مدرسه اسلامی دوره آل‌بویه، مسجد جامع و حمام‌های بیشاپور و بنای یادبود یا ستون‌های یادبود است.

و مجسمه شاپور
در 6 کیلومتری شمال شهر بیشابور، در سمت چپ و در ارتفاع 800 متری و بر سینه کوه شمالی شهر بیشاپور، غار نسبتاً بزرگی وجود دارد که به دلیل وجود مجسمه سنگی شاپور اول ساسانی در درون آن به این نام معروف است. دهانه غار هلالی شکل است و حدود 30 متر عرض و 20 متر ارتفاع دارد. در ابتدای غار، مجسمه عظیم شاپور اول، به ارتفاع 7 متر و عرض شانه 2 متر و وزن تقریبی 30 تن قرار گرفته است. این اثر که از شاهکارهای هنر ساسانی است، از ستون‌های استالاکتیت تراشیده شده و بزرگ‌ترین مجسمه سنگی ایران باستان است.

استودان‌های ساسانی
در شمال شهر تاریخی بیشاپور بر دامنه کوه شاپور تعدادی گور سنگی به شکل تابوت در درون صخره ها حجاری شده است. استودان همان استخوان‌دان یا محل نگهداری اجساد پیروان آیین زرتشت است که در معرض هوای آزاد و بر فراز بلندی‌ها ساخته می‌شدند. شکل این تابوت‌های سنگی و تعداد آن‌ها نشان‌دهنده استفاده پیروان آیین زرتشت ساکن بیشاپور از آن‌هاست.

تنگ جیز
این تنگه در مجاورت شهر خشت واقع شده است. فاصله این تنگه تا شهر خشت 4 کیلومتر است. از نظر جغرافیایی فاصله این تنگه از شهر کازرون 64 کیلومتر است. درون این تنگه علاوه بر وجود یک چشمه بسیار زیبا آثاری از دوران ساسانی و اسلامی از جمله قلعه دختر، جوی آبی از جنس ساروج و حوضچه‌های سنگی واقع شده است. آب چشمه در انتهای این تنگه به شکلی بسیار زیبا از بدنه کوه به صورت قطرات باران به درون تنگه می‌چکد.

کاروانسرای کمارج
این کاروانسرا که به کاروانسرای عباسی مشهور است، در روستای کمارج و در فاصله 38 کیلومتری شمال غربی کازرون قرار دارد. این کاروانسرا دارای یک صحن مرکزی و 5 هزار متر مربع وسعت است. نوع پلان این بنا و مصالح به کار رفته در آن نشان می‌دهد که مربوط به دوره صفوی است و در پی احداث کاروانسراهای آن زمان ساخته شده است.

نقش‌برجسته پل آبگینه (تیمور میرزا)
این نقش‌برجسته در 12 کیلومتری جنوب شرقی کازرون در مجاورت دریاچه زیبای پریشان و در کنار جاده قدیم کازرون به شیراز واقع شده است. نقش‌برجسته مربوط به تیمورمیرزا نواده فتحعلی‌شاه قاجار حاکم منطقه کازرون در دوره قاجاریه است. در این نقش تیمورمیرزا بر صندلی تکیه داده و شیری را رام کرده است. در قسمت‌های مختلف این نقش اشعاری در وصف تیمور میرزا به خط زیبای نستعلیق حک شده است.

نقش برجسته قندیل
این نقش برجسته زیبا مربوط به زمان ساسانیان است و در 15 کیلومتری شمال غرب بیشاپور، در 8 کیلومتری شهر قائمیه و به طرف جاده قائمیه به نورآباد در روستای قندیل واقع شده است. این نقش‌برجسته صحنه ازدواج شاپور اول ساسانی با ملکه آذر آناهیتا است. در پشت سر شاپور نقش موبد موبدان (کرتیر) حجاری شده است.
پادشاه در حال دادن یک دسته گل به ملکه است. نوع تزیینات لباس‌های پادشاه و ملکه درخور توجه است.

نقش‌برجسته بهرام دوم و کتیبه پهلوی آن (سر مشهد)
این نقش‌برجسته یکی از مهم‌ترین آثار دوران ساسانی است و در روستای سر مشهد واقع شده که از سمت جاده کازرون به فراشنبد تا شهر کازرون 73 کیلومتر فاصله دارد. این نقش‌برجسته 5/4 در 2 متر است و بر سینه کوهی واقع شده است. در این نقش‌برجسته بهرام را در حال کشتن یک شیر ( نماد شر و دشمن) می‌توان دید و در پشت سر بهرام تصویر یک زن و شاهزاده ساسانی حجاری شده است. در بالای این نقش بزرگ‌ترین کتیبه ساسانی (20/5 در70/2) توسط موبد بزرگ ساسانی «کرتیر» نوشته شده که در برگیرنده مطالب 3 کتیبه معروف نقش رستم، کعبه زرتشت و نقش رجب است.

بازار کازرون
کازرون از زمان‌های دور یکی از شهرهای پررونق صنعتی بوده و به تبع رشد اقتصادی‌اش، بازاری با 500 متر وسعت داشته است. فرم معماری این بازار فرم معماری بازارهای ایرانی و متاثر از محیط شهر کازرون بوده است. قدمت این بازار به دوره صفویه باز می‌گردد. متأسفانه بخش‌های مختلف این بازار امروزه کارکرد اصلی خود را از دست داده‌اند.

مسجد جامع سیریزجان
در روستای سیریزجان از توابع بخش گره و بالاده، مسجدی باارزش از دوره اسلامی به جای مانده که از لحاظ پلان و شیوه ساخت منحصر به فرد است. به احتمال زیاد این مسجد در طول قرن‌ها بازسازی شده و آنچه امروزه بر جای مانده بر اساس طرح اولیه هزار سال گذشته است. این مسجد دارای ستون‌های قطور و طاق چشمه‌های مختلف بوده است و امروزه هم مورد استفاده اهالی منطقه قرار می‌گیرد.