نام‌آوران ایرانی

باید یک گروه مسؤول کارهای نیمه‌تمام ایرج افشار شوند

برگرفته از ایسنا

هرمز همایون‌پور گفت: ایرج افشار کارهای نیمه‌تمام بسیاری دارد که کسی نمی‌تواند آن‌ها را به پایان برساند؛ مگر این‌که گروهی مسؤول این کار شوند.


این پژوهشگر و مترجم در گفت‌وگو با خبرنگار بخش فرهنگ و ادب خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اظهار تأسف از مرگ ایرج افشار، گفت: من متأسفم که فرد ایران‌دوست، ایران‌شناس و پژوهشگری را از دست دادیم که من فکر می‌کنم یگانه بود و با توجه به شرایطی که در آینده قابل تصور است، فکر نمی‌کنم کسی همانند او به وجود بیاید.


همایون‌پور با اشاره به کارهای در دست انجام ایرج افشار، گفت: افشار کارهای بی‌شماری را در حال تصحیح و تحقیق داشت که همه ارزشمندند و نمی‌دانم حالا که فرد دیگری در تراز او نیست، چه کسی می‌تواند این کارهای نیمه‌تمام او را تمام کند. من فکر می‌کنم یک گروه باید مسؤول تمام کردن این کارها شوند.


او همچنین به تألیفات مرحوم افشار اشاره و عنوان کرد: مرحوم افشار حدودا 300 کار چاپی دارد و بیش از دوهزار مقاله‌ی تحقیقی نوشته که از سال‌های 1334 و 1335 شروع به نگارش آن‌ها کرده است که چیزی بیش از 50 سال را دربر می‌گیرد.


همایون‌پور افزود: ایرج افشار در زمینه‌های گوناگونی چون تاریخ و ادبیات تألیفات دارد و نقش او در چند دهه‌ی پیش بارز است. کارهایی که او انجام داده، کارهایی است که مؤسسات باید آن‌ها را انجام می‌دادند؛ مانند «فهرست مقالات فارسی». این‌گونه کارها کار یک شخص نیست؛ اما ایرج افشار این دست کارها را به جای یک مؤسسه انجام داده است.


این نویسنده با اشاره به تعداد تألیفات افشار، عنوان کرد: 300 کتاب نوشته‌شده توسط افشار نشان می‌دهد که او چه وقت و علاقه‌ای را بر سر نگارش گذاشته است؛ زیرا وقتی می‌گویی200 یا 300 کار، تنها کسانی که دستی در این کار دارند، معنای آن را می‌فهمند.


همایون‌پور افزود: افشار علاقه‌ی بارزی به تاریخ و فرهنگ ایران داشت و در تاریخ مطبوعات ایران، خصوصا مطبوعات بعد از مشروطه، غور و مطالعه‌ی فراوان داشت و با مطبوعاتی‌ها حشر و نشر و دوستی داشت.


او به همکاری خود با ایرج افشار اشاره کرد و گفت: ما در انتشارات علمی، فرهنگی در اختیار ایشان بودیم و کتاب‌های بسیاری از ایشان در آن‌جا منتشر شد. کتاب‌های تاریخی و نامه‌های بزرگ علوی، ثقة‌الاسلام تبریزی، برگ‌های جنگل، نامه‌های لندن، برلین، تبریز و ارومیه. دو کتاب نیز اخیرا با او کار کردیم که یکی شامل پرونده‌ی سیاسی ـ اجتماعی الهیار صالح بود.


همایون‌پور افزود: آخرین کتابی هم که من در اختیار ایشان بودم و شش ماه قبل از بیماری آن را ملاحظه کردند و از چاپ آن خوشحال شدند، «مجموعه‌ی مقالات و سخنرانی‌های ذکاءالملک» است. محمدعلی فروغی چند وجه داشته؛ او اولین کسی است که «سیر حکمت در اروپا» را به عنوان اولین کتاب فلسفه در ایران ترجمه کرد. همچنین بر مجموعه‌های شاهنامه و سعدی تصحیح داشته و اولین کتاب علم اقتصاد در ایران را در بیش از صد سال پیش تألیف کرده است؛ اما چهره‌ی سیاسی او تحت تأثیر قرار گرفته و تخطئه شده است؛ بنابراین ما در این کتاب با راهنمایی ایرج افشار، تمرکز را بر وجه سیاسی و دیپلماتیک فروغی گذاشتیم و در این کتاب سعی کردیم نشان دهیم که او چقدر از نظر سیاسی پخته بوده و چقدر مورد احترام رجال بین‌المللی بوده است.