محمد درویش
بخش های اندکی از کره زمین را می توان نام برد که به دلیل چشم اندازهای یگانه و ساختار زمین شناسی کم نظیرشان، شایسته برخورداری از صفتی به نام میراث طبیعی و مشترک جهانی هستند. اگر تاکنون گذرتان به ناهمواری های رازآلود شمال چابهار در جنوب استان سیستان و بلوچستان افتاده باشد: یا اگر سری به عمارت‌های بادبرافراشته رسی و ماسه یی در شهر افسانه یی لوت زده باشید یا اگر طنازی های آب و باد و سنگ و خاک را در باختر بزرگ ترین جزیره خلیج فارس – قشم – از نزدیک دیده باشید (توصیه می کنم تصاویر نسرین صالحی از این چشم اندازهای ناهمتا را – از دره ستاره ها و تندیس ها، تنگه چاه کوه، کورکورا کوه، نمکدان و دولاب و... _ در سبزپرس ببینید)، آنگاه درخواهید یافت که نگارنده این سطور دارد از کدام زیبایی های مسحورکننده طبیعت وطن برای خوانندگان گرامی روزنامه اعتماد سخن می گوید: زیبایی هایی که سبب می شود تا سازمان متولی، آموزش، فرهنگ و علم در جهان موسوم به یونسکو، اصطلاح ژئوپارک را در قلمرو آنها به کار برده و برای پاسداری از جلوه های زیباشناختی شان، تمهیداتی خاص را قایل شود. اهمیت ژئوپارک ها هنگامی دوچندان می شود که بدانیم در تمام وسعت 5/13 میلیارد هکتاری از خشکی های زمین، حتی 80 محدوده زمین شناختی موسوم به ژئوپارک هم به ثبت یونسکو نرسیده است. در این میان، در قاره پهناور آسیا، ایران یکی از شش کشور صاحب ژئوپارک (بعد از چین، مالزی، کره، ژاپن و ویتنام) و تنها کشور منطقه خاورمیانه است که از سال 2006 میلادی و به عنوان یکی از نوزده کشور جهان بطور رسمی کاندیدای بهره مندی از این امتیاز شده و ژئوپارک قشم در وسعتی معادل 30 هزار هکتار در شبکه جهانی ژئوپارک ها به ثبت رسیده است. شاید بتوان به جرات گفت که ژئوپارک قشم، فشرده فلات ایران با اغلب چشم اندازهای طبیعی، ویژگی های پیکرشناختی و موزه حیات وحش آن است که این مجال را به مخاطب خویش می دهد تا در کمترین زمان ممکن، ایران را ببیند. بنابراین، ژئوپارک قشم می تواند فرصتی یگانه در حوزه مزیت های اقتصادی، گردشگری، محیط زیستی، علمی و فرهنگی برای ایران به ارمغان آورد. بر این بنیاد، یونسکو معتقد است ژئوپارک ها را نباید فقط سایت هایی برای مسافرت، مشاهده مناظر زیبا، تفریح یا طبیعت درمانی دانست، بلکه این قلمروها دارای همه شناسه های کلیدی برای حفظ میراث های زمین شناختی و کلاس های آموزشی برای کسب تجارب بیشتر در زمینه علوم زمین شناسی و پیکرشناسی زمین (ژئومرفولوژی) به شمار می روند. یعنی، ژئوپارک ها را باید مناطق حفاظت شده یی در نظر گرفت که برای رسیدن به سه هدف حفاظت، آموزش و توسعه ژئوتوریسم احداث شده و مورد مراقبت دایمی و هوشمندانه قرار می گیرند: مراقبتی که البته نیاز به سرمایه گذاری در هر دو بخش سخت افزار و نرم افزار دارد تا بتواند این اهداف را تحقق بخشد. به همین جهت است که کارشناسان یونسکو بطور مرتب و در مقاطع چهار ساله از همه ژئوپارک های ثبت شده دیدن کرده و نحوه مدیریت آنها را مورد پایش دقیق قرار می دهند تا دریابند که وضع مدیریت و حجم سرمایه گذاری های انجام شده در آنها تا چه اندازه منطبق با اهداف توسعه پایدار چنین عرصه هایی است. به دیگر سخن، اگر پس از چهار سال ژئوپارک ها با استانداردهای ذکر شده در یونسکو منطبق بودند به آنها کارت سبز تعلق می گیرد که نماد توسعه پایدار گردشگری و ژئوتوریسم در مناطق روستایی ژئوپارک است و اگر ژئوپارک طی این چهار سال هنوز به استانداردهای لازم نرسید به آن کارت زرد تعلق می گیرد که نماد فرصت است و اگر پس از این دوره زمانی باز ژئوپارک نتوانست اهداف توسعه پایدار را پیاده کند با کارت قرمزرنگ از شبکه ژئوپارک های جهانی یونسکو حذف می شود. و متاسفانه اینک خبر می رسد که ژئوپارک قشم نه تنها کارت زرد خود را حدود 18 ماه پیش دریافت کرده، بلکه تاگرفتن کارت قرمز هم فقط شش ماه فاصله دارد! چرا؟ به راستی چرا ارزش این مزیت ناهمتا را به درستی درک نکرده و به گونه یی عمل می کنیم که یا تا دقیقه 90 و مانند صعود تیم ملی فوتبال به جام جهانی 1998 در اضطراب و استرس باقی بمانیم .
به نظر می رسد اگر عینیت بخشیدن به شعارها و برنامه های مطرح شده در بخش گردشگری موجود در سند چشم انداز 20ساله کشور جدی است، باید از تمام ابزارها و امکانات مالی و دانش بنیاد کشور مدد بگیریم تا کارت قرمز به ژئوپارک قشم داده نشود و این فرصت از دست نرود.
روزنامه اعتماد، شماره 2246 به تاریخ 5/6/90، صفحه 12 (زمین سبز)