پیش‌گفتار کتاب گوشه های پنهان توطئه برای تجزیه مهاباد

باوجود گذشت 64 سال از روزگار تلاش نافرجام اتحاد شوروی برای تجزیه‌ی مهاباد، هنوز گوشه‌های بسیاری از این رخ‌داد شوم، پنهان مانده‌اند.

 اتحاد شوروی، با اشغال بخش‌های بزرگی از ایران در دوران جنگ جهانی دوم، کوشید تا با ایجاد فرقه‌ی دموکرات آذربایجان و نیز فرقه‌ی دموکرات کردستان، آذربایجان و هم‌چنین‏، بخش‌هایی از کردستان، یعنی مهاباد را از ایران جداسازد.

درباره‌ی تلاش نافرجام اتحاد شوروی در راستای تجزیه‌ی آذربایجان‏، پژوهش‌های بسیـاری به عـمل آمده و کـتاب‌های زیادی نیز نوشتـه شده‌است؛ امـا درباره‌ی جمهوری نافرجام مهاباد‏، کم‌تر پژوهش شده‌ و کتاب‌های منتشره، بیش‌تر از سوی بیگانگان نوشته‌شده است و کتاب‌هایی که به زبان فارسی نشر یافته‌اند، آکنده از یک سو‌یه‌نگری است و نویسندگان کم‌تر کوشیده‌اند تا این رخ‌داد را از دیدگاه راستین آن مورد بررسی قرار دهند و بن‌نوشت‌ها (اسناد و مدارک) موجود را بکاوند و در راستای آن‌ها، مساله را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند.

در اثر این کم‌بود در زمینه‌ی پژوهش‌های تاریخی درباره‌ی تلاش اتحاد شوروی برای تجزیه‌ی بخش‌هایی از کردستان، بسیاری از گوشه‌های مهم و اساسی این رخ‌داد، پنهان مانده است، از این رو، نویسندگان کتاب «گوشه‌های پنهان توطئه، برای تجزیه» کوشیده‌اند تا حد امکان، این خلا را پر کنند و در این راستا گوشه‌های پنهان آن را آشکار سازند و راه را برای پژوهش‌های آینده در این زمینه، هموار سازند.

گفتاری از پیمان حریقی یکی از نویسندگان کتاب

در همایش بیست و یکم آذر (روز گریز اهریمن)
پیمان حریقی درباره‌ی کتاب در حال چاپ –گوشه‌های پنهان ِتلاش برای تجزیه‌ی مهاباد  در همایش روز بیست و یکم آذر ماه سال 1389 سخن گفت؛  متن کامل سخنرانی در پی می‌آید.
با درود و پاینده ایران
همانگونه که مستحضر هستید مناطق اشغالی ایران توسط ارتش سرخ روسیه در سال 1320 شامل استان های شمالی کشور ، یعنی خراسان ، سمنان ، گیلان ، مازندران ، قزوین ، زنجان ، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی بودند .
بنابراین جایگاه جولان فرقه روس ساخته دموکرات آذربایجان در شهرهای آذری نشین این استان ها و به همان ترتیب ، جولانگاه فرقه روس ساخته دموکرات کردستان در شهرهای کردنشین آذربایجان غربی بود .
بنابراین در بلوا و آشوب ها و هیاهوهای حزب دموکرات کردستان ایران در سالهای 25- 1324 ، استان کردستان در اوج آرامش بود و در این شلوغیها و آشوب هایی که حزب دموکرات کردستان ساخته بود ، استان کردستان به دور بود .

حضار محترم اگر نقشه جغرافیایی ایران را تصور بفرمایید ؛ در قسمت جنوبی استان آذربایجان غربی و مرز با استان کردستان روستایی با نام « سرا » قراردارد ، یعنی اگر  از آذربایجان غربی به سمت جنوب حرکت کنید ابتدا مهاباد سپس بوکان و در جنوبی ترین نقطه استان آدربایجان غربی ، روستای « سرا » قرار دارد که پس از آن وارد استان کردستان می شوید و درگیری های ارتش ایران با حزب روس ساخته دموکرات کردستان در این روستا انجام می گرفت و مرکزیت  ارتش در استان کردستان قرار گرفته بود .
بنابراین می توان گفت که گرچه این حزب با نام حزب دموکرات کردستان فعالیت می نمود ، اما استان کردستان کاملا از این ماجراها به دور بود و موضع فعالیت این حزب در استان آذربایجان بود .
بنابراین در نوشته ها و اسناد و مکتوبات ، نامه ها ، نشریات و روزنامه های آن دوران ، پژوهندگان کمتر نام کردستان را خواهند دید و بیشتر نام آذربایجان به چشم می خورد ؛ مانند « بحران آدربایجان »    یا « غائله آذربایجان » و ... و این باعث میگردد که بسیاری دچار عدم دریافت منابع دقیق و کافی از فراز و فرود فرقه دموکرات کردستان گردند .
به عنوان مثال در یکی از مطبوعات فرانسه نوشته شده بود « اسرار عجیب در بحران آذربایجان » ؛ آیا مهاباد هم یکی از شهرهای این آذربایجان نیست ؟
و یا ما که امروز به مناسبت « 21 آذر روز نجات آذربایجان »  در کنار هم گرد آمدیم ، آیا مهاباد هم در درون این آذربایجان قرار نگرفته است ؟
حضار گرامی ؛   در نوشته های آن دوران هرگز عناوینی چون « بحران تبریز » یا « غائله تبریز» یا « بحران آذربایجان شرقی » یا « روز نجات آدربایجان شرقی » را نخواهیم یافت ؛ بلکه بطور کلی آذربایجان آمده بود که شامل تبریز، مهاباد ، ارومیه ، میاندوآب یا هر شهر دیگر این دو استان آذربایجان شرقی و غربی می گردید .
بنابراین همانگونه که پیشتر عرض کردم  ، این مساله باعث عدم بهره ی کافی و صحیح از اسناد و نامه ها یا نشریات آن سال ها در پیرامون فعالیت های حزب دموکرات کردستان ایران شد .

متاسفانه تا امروز کتاب های زیادی از سوی عناصر چپ و وابسته، با دیدگاه مثبت در پیرامون شکل‌گیری این حزب و شخص آقای قاضی محمد نوشته و روانه بازار گردد ، که برخی از آنها یا به صورت خاطره ی افراد مختلف آمده ، مانند خاطرات هاشم سلیمی یا غنی بلوریان که همگی در تعریف و تمجید از فعالیت های آقای قاضی محمد بوده و یا کتاب هایی مانند « قاضی محمد در آینه اسناد » و یا « اسرار محاکمه قاضی محمد و یارانش » که کاملا جنبه احساسی داشته و صددرصد به دور از کارکرد پژوهشی بوده به طوری که حتی دارای منبع و ماخذ هم نمی باشند ؛ نکته جالب اینکه در مقدمه این کتاب آمده است : « در سالیان گذشته؛ بارها و بارها شاهد بوده و هستیم که کتاب های زیادی در مورد جمهوری مهاباد به چاپ رسیده است »
بله ، همانگونه که بنده خدمتتان عرض نمودم ... البته با افزودن این نکته که همگی این کتاب ها احساسی و با دیدگاه مثبت بوده ، نه یک کار پژوهشی
به هر روی این طلسم پس از 64 سال شکسته شد .

من خود به عنوان یک کرد از خاندان فیض الله بگی بوکان ، دو سال پیش نبود یک کار پژوهشی گسترده را در این زمینه احساس نموده و احساس خود را به آقای دکتر هوشنگ طالع به عنوان پژوهشگر و نویسنده فرهیخته کشورمان، منتقل نمودم که پیامد آن نوشتن کتابی بود تحت عنوان « گوشه های پنهان توطئه برای تجزیه مهاباد»
( که جا دارد در همین جا از آقای دکتر طالع که مانند یک استاد دست مرا گرفتند و قدم به قدم پیش بردند ، سپاس گزار باشم )

این کار چون جنبه پژوهشی داشته و بدور از احساسات ؛ بسیاری از مسائلی که در طول این 64 سال هرگز مطرح نشده را از دل اسناد و مدارک بسیار زیادی بیرون آورد .
به عنوان مثال ؛ پس از اعدام قاضی ها  ، دوازده نفر در سقز ( البته یکی از آنها در بوکان بود ) اعدام شدند ؛ هرگز در طول این چند سال کسی مطرح ننمود که چرا و به چه دلیل این افراد اعدام شدند ؛ در حالی که اعضای کابینه همگی عفو شدند ، اعضای وزارت جنگ همگی بخشوده شدند پیشمرگه ها و همه کسانی که در این راه جنگ کردند ، همگی بخشیده شدند ؛ پس این دوارده نفر که جز یکی ، همگی اهل سقز بودند ، به چه جرمی اعدام شدند ؟
مثال دیگر اینکه ما نزدیک به 4 یا 5 سند ارائه نمودیم مبنی بر این که قاضی محمد با انگلیسی ها هم در ارتباط بود .

به هر روی این کتاب تا مدت دیگری در اختیار علاقه مندان و به ویژه پژوهندگان گرامی قرار خواهد گرفت .
ما هم این کتاب را پیش کش نمودیم به روان پاک آن بزرگ مرد کرد که فرمود : « له هه ر چو کورد ژیانی بی ، ئوی ئیرانه » یعنی « در هرکجا کرد زندکی کند آنجا ایران است »  ملا مصطفی بارزانی
 پاینده ایران