زبان پژوهی

تهاجم فرهنگی، با دست خودمان و پول خودمان 4

برگرفته از ماهنامه خواندنی شماره 70، اسفند 1390، صفحه 12

 

امروزه، واژه‌های بیگانه در قالب زبان انگلیسی، بیشتر از سوی دستگاههای ارتباط همگانی که بخش بیشینه‌ی آن در اختیار دولت می‌باشد، گسترش داده می‌شود. در کنار آنان، می‌توان از متظاهرین به «دانش و اندیشمندی»، پزشکان، مدرسین دانشگاهها و حتا دستگاه‌هایی که وظیفه‌ی نگاهبانی و پاسبانی از زبان فارسی دارند، نام برد.

در این میان بیشتر سهم در اجرای تهاجم فرهنگی با پول خودمان وبا دست خودمان، از سوی صدا و سیما، انجام می‌گیرد: وزیر اقتصاد در گفت‌وگوی خبری از واژه اتیمایز (Itemize) کنیم بهره می‌گیرد که بدون هرگونه دودلی بسیاری از خبرنگاران و بیشترین شنوندگان این گفت‌وگو، معنای آن را نمی‌دانند. شاید از خودشان هم پرسیده شود، فارسی آن را ندانند. راستی هنگامی که فارسی آن را نمی‌دانند، مفهوم آن را چگونه درک می‌کنند.

در شبکه 2 سیما،  در یک فیلم پیاپی با زمینه‌ی مذهبی و دفاع مقدس، گفته می‌شود: یک «مامان نو فابریک» تحویل می‌گیریم.
برنامه‌ی یک درباره‌ی ازدواج‌های از راه شبکه‌ی جهانی (اینترنت)، پیاپی واژه‌های بیگانه را به هر سو می‌پراکند. به جای «گپ» واژه‌ی چت (chat) و به جای «حساب، اعتبار و...» واژه‌ی اکانت (Account) را به کار می‌برد که البته آنچنان شمار آنها زیاد بود که امکان بازگو کردن همه‌ی آنها نیست.

در فیلم‌های پیاپی تلویزیونی، کوشش می‌شود که واژه‌ی عوامانه‌ی «عمراً» را به جای هرگز جا بیاندازند. تکرار این واژه از دهان هنرپیشه‌ها که در بیشتر موارد مصنوعی به نظر می‌رسد، در همان راستای ضربه‌زدن به زبان فارسی است.
همچنین در زمینه‌ی تخریب، فیلم‌های تلویزیونی، سخت کوشا هستند: سرو و صورت را می‌شوید، با روسری خشک می‌کند.
آب می‌آشامد و با آستین دهنش را خشک می‌کند.
در فیلم پیاپی کلانتر، ماموران آگاهی، واژه‌ی بیگانه به کار میگیرند: «بنویس اوکی، ok) و...
از سوی دیگر، گویی به عمد در پی گسترش تجمل‌پرستی هستند. کمتر دیده می‌شود که هنرپیشه‌های سرشناس، سوار خودروهای ایرانی باشند. خانه‌های مجلل، آرایه (مبلمان) گران‌بها و... از «جلوه‌های ویژه» اینگونه فیلم‌ها و سریال‌ها می‌باشند.
بدآموزی، مانند قهوه خوردن کودکان که حتا در کشورهای مانند ایتالیا و فرانسه که مردم روزانه چندین و چند فنجان قهوه می‌نوشند، کار نادرستی می‌باشد و پزشکان و جریان برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و دیگر دستگاه‌های ارتباطجمعی، پرهیز از این کار را به بینندگان و شنوندگان و خوانندگان توصیه می‌کند.
در یک آگهی تلویزیونی، کودکی با سر صبر، قهوه درست میکند. در این هنگام پدرش سرمی‌رسد و از این کار فرزندش شگفتزده می‌شود. اما وقتی چشمش به کارنامه‌ی تحصیلی فرزندش می‌افتد، اظهار خوشحالی می‌کند و خودش هم یک فنجان قهوه میآشامد. بدینسان ناسرراست (غیرمستقیم) اینگونه به بینندگان الغا می‌شود که نوشیدن قهوه (آنهم از نوع مخصوص آن)، هوش کودک را اضافه می‌کند و کارنامه‌ی درسی‌اش، ارتقا می‌یابد.
در آگهی دیگر در سیمای جمهوری اسلامی و به طور حتم در صدای جمهوری اسلامی نیز، تبلیغ شماره طلایی ایرانسل می‌شود. اینگونه بیان می‌شود که «شماره طلایی ایرانسل، فرصتی برای متفاوت بودن.» مفهوم این مساله آن است که صاحبان زر و سیم، متفاوتند که البته به نظر میرسد که برخلاف تبلیغات روزانه درباره‌ی مبارزه با اشرافی‌گری و حکومت مستضعفان، اینگونه هم هست و پولدارها «متفاوتند» یا به گفته‌ی دیگر «از ما بهتران»اند.