برگرفته از ایرنا
امروز در تقویم 'روز بزرگداشت فردوسی' نام گرفته است مردی که با رنجی سی ساله در هنگامه هجوم زبان بیگانه، زبان پارسی و حماسه ایرانی بودن را زنده نگاه داشت، تا همچنان پس از هزار سال، جهانی مسحور آن بوده و در شناخت آن در دانشگاه ها و مجامع علمی بکوشند.
'شاهنامه' اثری که توسط ابولقاسم فردوسی ، آفریده شد ، پاسبانی گشت بر میراث ایران زمین که چون آفرینش های هنری مولانا در هجوم مغول،زبان و فرهنگ قاهر را شناساند و آنچنان جذابیت یافت که برای سده ها نه تنها در کوی و برزن ، مردم آن را خواندند ، بلکه به هنرهای دیگری نیز در پیرامون خویش دامن زد که از جمله نقالی، پرده خوانی و نقاشی قهوه خانه ای می توان نام برد.
اما این همه ماجرا نیست ، هر چند 'شاهنامه' وزن بزرگی در تاریخ ایران دارد و هنرهای شاخه شاخه از آن نیز، هر یک مبحثی است که یا سینه به سنیه آموزش یافته و یا در رشته های آکادمیک دانشجویان چندین سال را با ذوق ذاتی به طلب استادی نشسته اند.
شاهنامه بیش از اینهاست و فردوسی مردی فزون تر از آنچه می شناسیم. این بسیار مهم است که در زمانه ای که سلطان محمود غزنوی که از فرهنگی دیگر بوده و بر توس و بلاد اسلامی حاکم می باشد ، بتوانی داستانی با بافت دراماتیک بسیار عمیق چون رستم و سهراب را بیافرینی یا نقل 'آرش' کنی و یا 'جام جم' را چنان به وصف بنشینی که امروزه نیز افسانه با واقعیت به هم آمیزد.
روستا زاده باشی و همه دارایی دهبانی ات را بگذاری تا در عزلتی سی ساله بدون نقص بهترین شاهنامه را در جاودانگی خود و کتابت بیافرینی.
حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی در سال 329 هجری قمری برابر با 319 خورشیدی (940 میلادی) در روستای باژ در شهرستان طوس در خراسان دیده به جهان گشود و در سال 411 هجری قمری دیار باقی شتافت.
شاهنامه تنها اثر فردوسی است و همین تک اثر، حاصل رنجی سی ساله بود که در آن پارسی زلال را می یابی که نمایه انسانی مسلمان را در پشتوانه اش می بینی که 'عجم = غیر عرب ' را با داستان های در قالب شعر بدان افتخاری رسانده که دیگر 'گنگ' نیست و به 'پارسی' زندگی نوینی یافته است.
همین نکته های ریز و عمیق است که جدای از برنامه های مردمی و گرایش همگی به شاهنامه و یا نقالی، فرهیختگان زیادی را از سراسر جهان سال ها در رنج توام با لذت شناخت شاهنامه عجین کرده است به گونه ای که 'شاهنامه شناسی' امروزه یکی از رشته های دانشگاهی است که به صورت جداگانه مورد توجه در کشورهای مختلف قرار می گیرد.
شاهنامه که منظومه‌ای حماسی در مورد تاریخ اساطیری ایران از آغاز تا پایان دودمان ساسانیان است، در حدود سال 400 یا 401 ه.ق سرایشش به پایان رسید.
به نوعی می توان شاهنامه را حماسۀ ملی و یکی از بزرگ‌ترین اسناد هویت ایرانیان و در عین حال یکی از بزرگ‌ترین داستان های چند گانه حماسی - دراماتیک جهان که از آثار شکسپیر نیز جلوتر است، به حساب آورد.
فردوسی در شاهنامه داستان های اساطیری ایران را با حدود پنجاه‌هزار بیت در بحر متقارب مثمن محذوف (یا مقصور) (فعولن فعولن فعولن فعل (فعول)) می سراید و آخرین ویرایش‌های خود بر این اثر را در سال‌های 400 و 401 هجری قمری به پایان می رساند.
و از روزگاری که نگارش شاهنامه پایان یافت کار نسل های ایران ، پیاپی در دالانی از تاریخ هزار ساله آغاز شد در حراست و شناخت خود در آینه آن ، و در سده های اخیر ، بزرگان جهانی را به سوی خود جذب کرد تا همگان در شناخت بزرگی این اثر و بزرگ سراینده آن بیابند.