گردشگری

سیمای مشهد؛ از باغ خونی تا پیر پالاندوز

خراسان سرزمین پهناوری است که اهمیت آن به وجود مرقد منور امام الرضا (ع) است اما در جوار این مهم صدها اثر بدیع نیز در این خطه وجود دارد که آن را به یکی از کانونهای فرهنگی و تاریخی بی همتای ایران تبدیل کرده است.

Air Jordan 1 Low OG Neutral Grey (2021) (W) - nike free run womens 5.0 - 100 - CZ0775 | nike air sport attack red bank blue Mid Linen - Grailify - nike sweet classic leather sneaker sandals

به گزارش خبرنگار مهر، وجود حرم مطهر امام هشتم شیعیان باعث شده است که مشهد الرضا به عنوان دومین کلان شهر مذهبی دنیا، هر ساله میلیونها زائر و مسافر علاقه مند را میزبانی کند و اهمیت خدمت رسانی به این مسافران و فراهم آوردن شرایط مناسب جهت اسکان و آرامش آنان مهمترین دغدغه مسئولان استان است.

خطه خورشید

مشهد از شمال به کلات،از شرق به شهرستانهای سرخس وتربت جام، از جنوب به تربت حیدریه و از غرب به شهرستانهای نیشابور، چناران و از شمال غربی به شهرستان درگز مرتبط است.

اهمیت و ارزش فراوانی که هم اکنون شهر مشهد از آن برخوردار است، ارتباط مستقیم با بارگاه مطهر رضوی دارد.

یک کارشناس گردشگری در این مورد می گوید: بهترین و با شکوه ترین هنرهای اسلامی را در این مجموعه زیارتی می توان مشاهده کرد.

حجت احمدی می گوید: این حرم باشکوه و مجموعه تاریخی و هنرمندانه آن شامل صحنها،ایوانها، رواقها، موزه غنی و کتابخانه مرکزی آستان قدس برای مسلمانان از جنبه تقدس اهمیت زیادی برخوردار است و برای زائران مهمترین مکان دیدنی و زیارتی است.

وی می افزاید: کاشیکاریهای زیبای دوره سلجوقیان مزین به آیات کریمه و احادیث جلوه خاصی به حرم مقدس امام رضا بخشیده است. تمامی قسمت بالایی دیوارها و سقف زیر گنبد با مقرنس های آیینه کاری شده تزیین شده است.

احمدی بیان می کند: از دیگر آثار با شکوه داخل حرم،سه محراب زیبا مربوط به قرن هفتم هجری و ضریح طلا پوش روی مضجع امام رضا (ع) است که با خطوط ثلث نستعلیق،آیات قرآن مجید و اشعار فارسی مزین است.

وی می گوید: حرم امام رضا (ع)در حال حاضر یکی از جامع ترین و زیبا ترین ابنیه معماری، کاشیکاری، آینه کاری،مقرنس و گچبری دوره های مختلف اسلامی است.

مسجد گوهر شاد

احمدی می افزاید: این بنا عظیم ترین مسجد چهار ایوانی ایران است، در سال 821 هجری قمری به دستور گوهر شاد آغا همسر شاهرخ تیموری و با معماری قولم الدین شیرازی در مجموعه حرم امام رضا(ع)ساخته شده است.

وی اظهار می دارد: این مسجد با وسعت 9410 متر مربع دارای چهار ایوان است، بزرگترین ایوان مسجد،مقصوره آن است که با مقرنس کاری و کتیبه خط ثلث بایسنغر میرزا کاشیکاری بسیار زیبایی تزیین شده است، از دیگر جلوه های جامع گوهر شاد منبر صاحب الزمان است.

مدرسه پریزاد

یک کارشناس تاریخ در این زمینه می گوید: این مدرسه که به "پریزاد خانم"ندیمه "گوهر شاد"منسوب است به سال 823(ه.ق) در نزدیکی مسجد گوهر شاد ساخته شده است.

علیرضا وحیدی می افزاید: پریزاد مدرسه ای کوچک و 4 ایوانی مشتمل بر غرفه ها و حجره ها است و تزیینات آن عبارت است از آجر کاری سر در ایوانها و کاشیکاری با نقوش اسلیمی بر سر در غرفه های همکف مدرسه.

مدرسه دودر

این دبیر آموزش و پرورش می افزاید: مدرسه دو در، در جوار حرم مطهر و مقابل مدرسه پریزاد واقع است، بر اساس کتیبه سر در آن به سال 843 (ه.ق) و در دوران حکومت شاهرخ تیموری به همت "غیاث الدین خواجه بهادر"ساخته شده است.

این مدرسه 4 ایوانی بوده و مشتمل بر غرفه و حجره در دو طبقه،دو گنبد فیروزه ای رنگ و تزیینات کاشی های معرق و یکرنگ شده است.

موزه مرکزی

این موزه در سال 1324 شمسی افتتحاح شده و از غنی ترین موزه های ایران محسوب می شود. موزه مرکزی در ضلع شمال شرقی  قرار دارد و مجموعه ای از سکه های بی نظیر از دوره های مختلف تاریخی،اشیای عتیقه مسی،سنگی،طلایی و مفرقی در آن نگهداری می شود.

همچنین چندین کتیبه تاریخی و نسخ ارزشمند تاریخی دیگر در این موزه در معرض دید بازدید کنندگان قرار دارد. امروزه اشیا نفیس و گرانبهای این مکان منحصرا در یازده موزه جداگانه به نمایش در آمده است.

مصلی پایین خیابان

سلما مهر آفرین کارشناس علوم اجتماعی در خصوص مصلی می گوید: این بنا در قسمت شرقی شهر مشهد در حاشیه بلوار مصلی واقع شده و تاریخ بنیان آن 1087 قمری است، ساختمان این بنا از یک ایوان بلند، دو رواق در طرفین آن و یک گنبد آجری تشکیل شده و دارای کاشی کاریهای معرق و مقرنس های گچی است.

گنبد سبز

بنای تاریخی گنبد سبز در خیابان آخوند خراسانی و در وسط میدانی به همان نام واقع شده است.

وجه تسمیه بنا گنبد مزین به کاشیکاری فیروزه ای متمایل به سبز آن است. پلان گنبد سبز 8 ضلعی و دارای 4 ایوان است.علاوه بر ایوان ها و طاقنماها کاشی کاری زیبای آن به بقعه جلوه ای خاص بخشیده است. گنبد سبز مدفن شیخ محمد مومن عارف است.

باغ خونی

مهر آفرین کارشناس علوم اجتماعی باغ خونی را این گونه توصیف می کند: در اوایل قاجاریه، در بخش جنوبی خارج از حصارهای شهر مشهد نمادی از باغ ایرانی با وسعت 6.5 هکتار ساخته شده که به باغ خونی یا به واسطه وجود چشمه ای در آن به باغ چشمه موسوم شده است.

وی ادامه می دهد: این باغ دارای سه عمارت مستقل بوده که دو ساختمان آن تخریب شده است، بنا بر روایات تاریخی در سال 1330 شمسی از این باغ مسجد گوهر شاد را به توپ بستند این مکان زیارتی سیاحتی امروزه در ضلع شمال شرقی میدان بسیج و در محدوده خیابان عنصری واقع است.

پاژ

پا‍ژ نام زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی و روستایی است واقع در تقاطع جاده کارده به کلات نادری و 15 کیلومتری شمال شهر مشهد. در میانه  روستای پاژ و در 700 متری شمال غرب آن دو تپه باستانی به چشم می خورد که به آثار و بقایای پاژ قدیم مربوط است و موید تداوم مدنیت این منطقه در سده های اولیه بعد از اسلام تا قرن نهم و دهم هجری است.

مقبره پیر پالان دوز

علیرضا وحیدی تاریخچه این مقبره را متعلق به محمد عارف عباسی از عرفای بزرگ قرن دهم هجری می داند و می افزاید: این بارگاه در شمال شرقی مجموعه حرم مقدس حضرت رضا (ع)قرار دارد.

وی اذعان می دارد: بنای مزبور چهار ضلعی بوده و دارای گنبد پیازی شکل و ایوان آجری زیبایی است.

مدرسه نواب

این بنا به همت "ابو صالح رضوی"در دوره سلطنت شاه سلیمان صفوی به سال1086 قمری بنا شده است.

مدرسه نواب در خیابان شیرازی مشهد واقع شده که پس از تغییرات معماری ،تجدید بنا شده است.بنای فوق شامل دو طبقه با حجره می باشد.که با کاشی های الوان مزین شده است.

مدرسه میرزا جعفر

حجت احمدی در مورد بنای میرزا جعفر بیان می دارد:این مدرسه در ضلع شمالی صحن انقلاب واقع شده و از بناهای با ارزش دوره صفویه به شمار می آید که به سال 1059 هجری قمری به همت میرزا جعفر سرو قدی ساخته شده و سال 1285 قمری با کاشیهای معرق و سبک معماری بسیار ممتازی تزیین شده است.

سنگ نگاره شتر سنگ

این سنگ نگاره بر کناره راه مشهد شاندیز نزدیک روستای "درخت بید"واقع شده است و سنگهای بزرگی موسوم به "شتر سنگ"نقش بسته است. بر این سنگ نگاره،نقوشی از قبیل شیر، بز کوهی، گاو میش و انسانهای شکارچی نقش بسته که می توان قدمت آن ها را به دوران نوسنگی نسبت داد.

خانه ملک

کارشناسان میراث فرهنگی خانه ملک را این گونه معرفی می کنند: این بنای تاریخی در خیابان امام خمینی مشهد قرار دارد و یکی از نمونه خانه های زیبای بر جا مانده از دوران انتقال معماری در اواخر عصر قاجاریه محسوب می شود.

این خانه منحصر به فرد در گذشته بسیار وسیع تر بوده اما حالا تنها بخش بیرونی آن بر جای مانده است که شامل دو طبقه است.

طبقه بالایی دارای سقف مشبک و منبت کاری شده چوبی و شومینه گچبری زیبایی است. خانه ملک هم اکنون مرکزی از هنرهای سنتی میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی است.

حوضخانه فرهنگی – هنری هزار دستان

حوض خانه در راسته بازار جنت شهر مشهد واقع است. فضای داخلی این موزه خصوصی با بهره گیری از ذوق و سلیقه هنرمندانه،طراحی شده است.

 یوسف علی قومورلو صاحب این حوض خانه می گوید: طراحی داخلی با الهام از معماری اصیل ایرانی همراه وسایل و آلات زندگی ایرانیان در قدیم جاذبه های فرهنگی هنری را به گردشگران معرفی کرده و آنان در فضایی دلنشین از غذا و موسیقی سنتی بهره می برند.

...............................

گزارش: عزت خیابانی