دیده‌بان خلیج فارس

کتاب خلیج فارس - احمد اقتداری به صورت الکترونیکی

برگرفته از تارنمای آریابوم

 

اشاره - محمدعلی اسلامی ندوشن

مقدمه - احمد اقتداری

فصل اول: دریای پارس
فصل دوم: پنج هزار سال جنگ و ستیز در گاهواره ی تمدن
فصل سوم: اسکندر در خلیج فارس
فصل چهارم: اقوام تازی بر ساحل خلیج فارس
فصل پنجم: جنبش های دینی و سیاسی در ساحل خلیج فارس
فصل ششم: دریانوردان بی باک
فصل هفتم: شکوه دیرینه ی خلیج فارس
فصل هشتم: سیاحان در خلیج فارس
فصل نهم: سرزمین های ساحلی و جزایر خلیج فارس
فصل دهم: بحرین - بهشت دریا
فصل یازدهم: طلای سیاه
فصل دوازدهم: نعمت های دریا
فصل سیزدهم: جهازات بادپیما
فصل چهاردهم: سرود ساحل
فصل پانزدهم: امید به آینده

 

دربارهٔ نویسنده:

احمد اقتدارى به سال ۱۳۰۴ هجرى شمسى در شهر لار فارس به دنیا آمد. در پنج شش سالگى به مکتب خانه اى در شهر لار رفت. اندکی بعد از تاسیس مدرسه ی دولتى در لار او را از مکتب خانه بازگرفتند و به مدرسه ی دولتى فرستادند. دروس شش ساله ی ابتدایى را آن جا خواند. جایزه ی شاگرد اولى در تمام استان (ایالت آن روز) فارس را در این شش سال را دریافت کرد. دوران سه ساله ی دبیرستان را در شهر لار گذراند پدرش پس از تردید بسیار او را به شیراز فرستاد تا در دانش سراى مقدماتى شیراز که دارالمعلمین ابتدایى بود نام نویسى کرد. دو سال در آن دانش سرا درس خواند و با شور و شوق بسیار با سمت آموزگارى به شهر لار برگشت و در سال هاى اول تا چهارم ابتدایى به خدمت آموزگارى پرداخت. اوایل سال ۱۳۲۵؛ حدود یک سال پس از ازدواج استاد با این که مى توانست از معافیت استفاده کند، اما عشق به وطن سبب شد که براى خدمت وظیفه عازم تهران شود. خود را به دانشکده ی افسرى معرفى کرد پس از پایان این دوره و در سال ۱۳۲۸ که نخستین کنکور دانشکده ی حقوق و علوم سیاسى و اقتصادى تهران برگزار مى شد، در این دانشگاه پذیرفته شد و با کسب مدرک لیسانس به دبیرى در دبیرستان هاى تهران پرداخت و در دانشسراى مقدماتى پسران به خدمت آموزشى مأمور شد. در سال ۱۳۳۲ پروانه ی کارآموزى وکالت درجه یک بعد از درخواست یکساله، برایش صادر شد. سال ۱۳۳۴ سوگند یاد کرد و به اخذ اجازه ی وکالت پایه یکم دادگسترى مفتخر شد تا علاوه بر ۳۰ سال معلمى و خدمت به نونهالان این مرز و بوم چهل سال هم در شغل وکالت دادگسترى به جامعه ی خود خدمت کند. احمد اقتدارى در طول زندگى سرشار از علم و ادب خود حدود چهل کتاب با ارزش و بیش از صد مقاله ی علمى به چاپ رسانده است. در میان آثار او از تصحیح و همت گماردن به انتشار دیوان اشعار شاعران، ترجمه ی آثار تحقیقى نویسندگان و پژوهشگران غیرایرانى تا چاپ قصه هاى مثنوى، منطق الطیر و هزار و یک شب و همچنین تحقیقات علمى در زمینه ی لهجه شناسى، زبان و فرهنگ مناطق مختلف کشور را مى توان یافت.

زندگی احمد اقتدارى سرشار از تلاش، کوشش و آفرینش است. خلق 24 کتاب و بیش از 200 مقاله ی علمی، نشان دهنده ی توانایی ها و کوشش های عاشقانه ی وی به ایران زمین، و به ویژه سرزمین فارس است. اقتداری مشاغل گوناگونی را پیشه ی خود ساخته است که می توان به معلمی، مدیریت های فرهنگی، تدریس در دانشگاه تهران، فعالیت های اجتماعی و سیاسی، وکالت دادگستری، و مقاله نویسی در نشریات متعددی همچون «یغما» و «فرهنگ ایران زمین» اشاره نمود. در کنار این امور در برگزاری گردهمایی های علمی نیز مشارکت فعال می نمود از جمله برگزاری سمینار «خلیج فارس در سال 1342» ‌و برگزاری نمایشگاه آثار سدید السطنه کبابی بندر عباس در سال 1354 در دانشگاه تهران.

بنیاد فارس شناسی در نوزدهم آبان ماه 1379 با همراهی استادان برجسته تاریخ و ادب کشور، و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان فارس به دلیل سپاس از زحمات بی دریغ احمد اقتدارى در حیطه ی علم و فرهنگ، ‌از او تجلیل به عمل آورد.

آثار احمد اقتداری را می توان به تالیفات ، مقالات و سخنرانی ها تقسیم کرد ضمن این که مجموعه مقاله هاى او در این زمینه با نام «کشته ی خویش» به چاپ رسیده است که مجموعاً پنجاه مقاله را دربرمى گیرد و مجموعه سخنرانى هایش با نام «از دریاى پارس تا دریاى چین» منتشر شده است که از مهمترین جنبه هاى تحقیقات اقتدارى پژوهشى درباره ی خلیج فارس است. اهمیت استراتژیک این منطقه و این که خلیج فارس به اندازه ی قدمت و پیشینه اش شناخته شده نیست ضرورت تحقیق درباره ی شناسایى جنبه هاى مختلف آن را بیش از پیش بر ما مشخص مى کند. آنچه امروز درباره ی این منطقه مى دانیم و آنچه در دست داریم بر پایه ی حدس و گمان یا بنا بر افسانه هاى قدیم و اسناد تاریخى مانند تورات، کتیبه هاى میخى و آثار بر جا مانده از دوران باستان است و در این میان اقتدارى با توجه به جنبه هاى مختلف خلیج فارس از جمله زبان هاى محلى، آثار باستانى، تاریخ و جغرافیاى منطقه، نام خلیج فارس و ... مقاله هاى متنوع و آموزنده اى در شناسایى آن نوشته که مى توان به این موارد اشاره کرد:

«زبان هاى محلى و فولکلور خلیج فارس»، «اسناد فارسى، عربى و ترکى در آرشیو ملى پرتغال درباره هرمز و خلیج فارس»، «سرگذشت تاریخى چهار جزیره در خلیج فارس»، «تاریخ و جغرافیاى خلیج فارس»، «خلیج فارس و آشنایى با امارات آن»، «محاکمه ی خلیج فارس نویسان»، «خلیج فارس و نام آن» و ...

ضمن این که کتابى با عنوان یکصد و پنجاه مقاله در زمینه هاى ایران شناسى و خلیج فارس از او به چاپ رسیده است که مى تواند به عنوان مرجعى در شناخت این منطقه ی پر اهمیت مورد استفاده قرار گیرد. و نیز تلاش هاى اقتدارى در هویت بخشیدن به لارستان و نگرش تازه به تاریخ، فرهنگ و جغرافیاى این ناحیه بسیار مهم و قابل تقدیر است احمد اقتدارى، علاوه بر تحقیق و پژوهش، طبعى شاعرانه و روحى لطیف دارد گرچه او خود را شاعر نمى داند اما او شاعرى است که تجربیات اجتماعى و زندگى خود را در شعرهایش مى گنجاند.

 

---

 

آثار:

1. آتشکده ی کاریان و آتشکده های فارس - ناتمام
2. آثار شهرهای باستانی سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان
3. آیین دریانوردی کهن در اقیانوس هند و خلیج فارس
4. از دریای پارس تا دریای چین
5. بشنو از نی: ندای نی
6. بشنو از نی: نیاز نی
7. بشنوی از نی: نوای نی
8. تحشیه ی ارجان و کهکیلویه
9. تحشیه ی سرگذشت کشتی رانی ایرانیان
10. تحشیه ی دیوان سدید الدوله - ناتمام
11. تحشیه ی عهد مسم (سفرنامه ی خسرو میرزا) - ناتمام
12. تحشیه ی مشوش نامه - ناتمام
13. ترجمه ی لار در قرون وسطی - ناتمام
14. تصحیح باغستان لارستانی
15. تصحیح بندر عباس و خلیج فارس
16. تصحیح تاریخ مسقط وعمان و بحرین و قطر و روابط آن ها با ایران
17. تصحیح دیوان شیدای گراشی
18. تصحیح سرزمین های پیرامون خلیج فارس و دریای عمان در صد سال پیش
19. تصحیح سفرنامه ی سدید السطنه
20. خلیج فارس (این اثر جایزه ی ویژه ی یونسکو در ایران را به خود اختصاص داده است. [ کمال سروستانی، سخن اول، ص 6 ]
21. خوزستان و ممسنی و کهکیلویه
22. دیار شهر یاران (ج 1)
23. دیار شهر یاران (ج 2)
24. سایه ی سیمرغ - ناتمام
25. صد و پنجاه مقاله در زمینه ی ایران شناسی و خلیج فارس - ناتمام
26. فرهنگ لارستانی
27. کاروان عمر
28. کشته ی خویش
29. لارستان کهن
30. لارستان کهن و فرهنگ لارستانی
31. زبان لارستانی، به کوشش صادق رحمانی

بن نوشت:
1. خیراندیش، عبدالرسول - «سبک تاریخ نگاری استاد احمد اقتداری»، فارس شناخت، پاییز 1379، صص 5-143.
2. ریاحی، محمد امین - اقتداری محقی آشنا، فارس شناخت، پاییر 1379، ص 124.
3. قاسمی - کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ص455.
4. کمالی سروستانی، کوروش، سخن اول، فارس شناخت، پاییز 1379، ص66.
5. یاسینی، قاسم - نقش احمد اقتداری در احیای آثار سدید سلطنه ی کبابی، فارس شناخت، پاییز 1379، ص 27.

 
خلیج فارس - اشاره

خلیج فارس - مقدمه 

خلیج فارس - فصل اول 

خلیج فارس - فصل دوم 

خلیج فارس - فصل سوم 

خلیج فارس - فصل چهارم 

خلیج فارس - فصل پنجم